Stel je voor: er staat een lelijk, vervallen pand in je straat. Een beetje een doorn in het oog tussen de andere nette huizen. Zou jij het dan kopen en renoveren? Jef en Mieke wel. Ze toverden een oud pand om tot een compacte, ecologische woning. Hoe begonnen zij aan de verbouwing van ‘het kleinste huis van Tienen’ en welke tips hebben ze voor anderen die ecologisch willen renoveren? We vroegen het aan Jef.
Beeld: Steven Massart voor AST77
Jef, jij renoveerde het ‘kleinste huis van Tienen’: een woning op een perceel van slechts 30 vierkante meter. Wat was jouw motivatie om aan dit project te beginnen?
“Een vriend van me zei me ooit dat als je in vastgoed wil investeren, je dit best in je straat kan doen. Vijf huizen verder van waar wij wonen, stond een oud pand. Echt het lelijke eendje van de straat. We hebben het pand aangeschaft met het idee om het om te vormen tot een ecologische woning: het maakt het straatbeeld mooier, de buren worden er blijer van, het doet de buurtgemeenschap samenkomen en het is een fijn gespreksonderwerp. Maar buiten die leuke doelen, is er natuurlijk ook het puur praktische van een werf in de buurt hebben: als er iets scheelt, ben je nabij en kan je snel ingrijpen.”
“Waarom zo klein? Klein wonen is niet mis, zolang het maar handig wonen is. Deze woning is volgens mij dan ook klaar voor de toekomst van de stad. Handig, klein en knus ingericht, met lage energiekosten. Ondanks dat het een stadswoning is, heb je een terras waar je van de zon, de buiten en je groene aanplantingen kan genieten. In veel grote steden zoals Amsterdam zie je al hoe efficiënt de huizen zijn ingericht zonder op een studentenkot te lijken. Zo voel je gewoon dat dit de toekomst is voor wonen in de stad.”
Waarom zo klein? Klein wonen is niet mis, zolang het maar handig wonen is."
Vind je het belangrijk om compact te wonen? Hoe bevalt dat?
“Belgen wonen eigenlijk gewoon te groot. Vroeger, als pas afgestudeerde historicus, woonde ik met mijn vrouw in een klein beluikhuisje in de rand van Gent met een oppervlakte van 56m² en dat was heel gezellig en aangenaam. Je onderhoudskosten zijn laag, maar je energiekosten ook. Waarom groot wonen als de wereld buiten je woning zo groot en boeiend is om te ontdekken?
Belgen wonen eigenlijk gewoon te groot. Waarom groot wonen als de wereld buiten je woning zo groot en boeiend is om te ontdekken?”
“Ik merkte dat ik zelf niet veel thuis ben. Daarmee bedoel ik: de uren dat ik actief thuis ben en niet slaap. Ik ben graag buiten in de natuur en hou van reizen. Als je dan je kostprijs van je huis deelt door de uren, weet je wat één uur in je huis verblijven kost. En dan zie je dat het over grote sommen geld gaat die eigenlijk verloren zijn of beter aan andere zaken besteed kunnen worden.”
Belgen wonen groot. En dat kost ons energie.
Belgen wonen op grote voet, en dat mag je best letterlijk nemen. Alleen in Malta zijn de mensen nog ruimer gehuisvest. 7 op 10 van de Belgen woont bijvoorbeeld in een woning die te groot is voor hun gezinssamenstelling. Dit heeft een enorme impact op ons energieverbruik. Als iedereen in de meest geschikte woning zou wonen, zou het energieverbruik met 27% dalen. Voor het verwarmen of koelen van onze woning, warm water en koken verbruiken we gemiddeld 1.137,7 kg broeikasgassen per persoon. Ons land staat daarmee op de derde plaats in Europa. Het Europees gemiddelde bedraagt 675,2 kg per inwoner.
Het pand tijdens de verbouwing (bron: AST77)
De woning is compact maar ook duurzaam: welke ecologische keuzes heb je precies gemaakt?
We hebben de woning in het mate van het mogelijke met ecologische materialen gebouwd. Maar we moesten rekening houden met stabiliteitsproblemen van de naburige woningen en daardoor hebben we niet alles precies kunnen doen zoals we wilden. Wat we wel deden: we hebben onze muren laten inblazen met cellulosevlokken, we werken met een ventilatiesysteem D met warmterecuperatie, we plaatsten zonnepanelen, hebben OSB gebruikt zonder formaldehyde. Het gebouw is volgens de architect trouwens ook een circulair gebouw. Alle materialen zijn recupereerbaar na verloop van tijd.”
“Het klein wonen en bouwen in de stad is al een ecologische keuze op zich. Het wonen in een dichte kern betekent immers het beschermen van open buitenruimte. Maar aan natuur en groen hebben we geen gebrek. Door de ruime bloembakken kan je het groen van buiten ook in je huis trekken en kan je eigenlijk je eigen biotoop maken aan je huis. Stel je voor dat verschillende buren een fijn dakterras hadden met veel groen. En dat de vlinders, insecten en vogels van het ene naar het andere terras vliegen. Een beetje stadse natuur. Prachtig toch?”
Heb je tips voor mensen die ambitie hebben om duurzaam te bouwen?
“Het is erg belangrijk om op dezelfde golflengte als je architect en aannemer te zitten. De termen ‘ecologisch bouwen’, ‘duurzaam bouwen’ of ‘circulair bouwen’ zijn vaak zo uitgehold geraakt en hebben zoveel verschillende inhouden gekregen, dat de normen voor iedereen anders liggen. Dit kan tot teleurstellingen leiden. Goede afspraken maken is de boodschap.”
“Ik zou ook aan iedereen aanraden om zo hoog mogelijk te mikken met je doelstellingen. Tijdens de bouw gaan er altijd veranderingen en aanpassingen moeten gebeuren, vaak ten nadele van je doelstellingen. Zo wilden wij graag een volledige ecologische houtskeletbouw zetten, maar door stabiliteitsproblemen van de omliggende woningen, waren we verplicht om een staalstructuur op te zetten met gewapende betonnen muren als scheiding. Ons idee van 100% ecologisch te bouwen, kreeg zo een knauw. Heel jammer, maar dat is de realiteit. De praktijk verplicht je soms om stappen te zetten, en dan moet je genoegen nemen met minder dan 100%.”
“Ook de keuze van de aannemer is heel belangrijk. Je moet je aannemer goed begrijpen en andersom ook. Als je veel zelf wil doen, moet je dat ook aangeven aan de aannemer en samen een strakke planning opmaken. Die kan immers soms heel erg uitlopen.”
Het is erg belangrijk om op dezelfde golflengte als je architect en aannemer te zitten. De termen ‘ecologisch bouwen’, ‘duurzaam bouwen’ of ‘circulair bouwen’ betekenen voor iedereen iets anders. Goede afspraken maken is de boodschap."
Hoe verliep het bouwproces voor jullie?
“Tussen de aankoop van de grond en de oplevering zat 4 jaar. Dat is een behoorlijke tijd. Zo hebben we zes maanden op een bouwvergunning moeten wachten, zes maanden op de ramen, zes maanden op de trappen. Telkens ligt je gebouw dan ook stil en gebeurt er niets. Maar de kosten van stelling en je lening lopen door. Dit doet de algemene kosten alleen maar stijgen. Dit had ook niets te maken met de grondstoftekorten die meespeelden in 2021 en de nasleep daarvan, eerder met planning. De opvolging van de ene aannemer naar de andere aannemer had beter en vlotter gekund.”
“Met grondstoftekorten hebben we ook wel te maken gehad. We hebben zo twee maanden gewacht op de juiste kleur siliconen. We hebben zes weken gewacht op een douchewand, en ga zo maar door. Dit heeft de wachttijden ook geen deugd gedaan. Maar we zijn nooit van idee veranderd omwille van grondstoftekorten. Dit om de simpele reden dat we vooral ecologisch hebben proberen te verbouwen en ecologische bouwmaterialen zijn altijd relatief vlot te verkrijgen geweest. Het waren vooral de andere, meer traditionele materialen die voor problemen zorgden.”
Viel het kostenplaatje mee?
“Als we geen tegenslagen hadden gehad door corona en andere (plannings)problemen, zou onze bouw veel sneller afgewerkt zijn en zou de kostprijs minder hoog liggen. We hebben geïnvesteerd in ecologische materialen, en wat daarbij in ons voordeel speelde, is dat ecologisch bouwen hoofdzakelijk een droogbouwproces is. Er zijn geen wanden die lang hebben moeten uitdrogen of betonnen kolommen moeten uitharden, op het betonnen bouwdek na.”
“Ecologisch bouwen is ook een keuze. Wij verkozen er voor om meer geld uit te geven aan materiaal om zo ons klimaat, het milieu en onze planeet minder zwaar te belasten. Het is ideologisch, maar volgens ons is het de toekomst. De bouw gaat vroeg of laat toch ook volledig moeten vergroenen.”
Heb je een leuke anekdote van tijdens het bouwproces?
“De ombouw van het vervallen pand naar deze moderne woning heeft veel teweeggebracht in de straat en in de stad. Mensen stopten soms om te kijken of zich te informeren. Het heeft toch wel wat bewogen in de stad en dat is leuk. We worden nu soms nog herkend op de straat en over de woning aangesproken. Hopelijk zijn we een inspiratiebron voor anderen om hun huis ook te vergroenen. Dan zou de stad er al heel anders uitzien!”
Wil je verder nog iets kwijt?
“Met deze woning hebben we geprobeerd te bewijzen dat 100% ecologisch bouwen in de stad mogelijk is. Deze doelstelling is door de instabiliteit van de omliggende woningen niet helemaal gelukt. Daarom willen we graag een tweede poging wagen. We zijn aan het denken om een nieuw project op te starten dat hoofdzakelijk uit recuperatie bouwmaterialen zou bestaan.
Bekijk de technische fiche van de woning hier!
De compacte woning in Tienen is te huur! Geïnteresseerden mogen zich melden bij Jef!
Bouwpartners: