0-energie kantoor - hoe koelen en verwarmen

Het Ecobouwers forum is vernieuwd en verbeterd, daarom is deze discussie afgesloten. Je kunt hier niet meer reageren. Je kan deze vraag opnieuw stellen, of vragen aan de beheerder van Ecobouwers om deze discussie opnieuw te openen als een nieuwe vraag.

Wij zijn een kantoor aan het ontwerpen met 2 bouwlagen van elk 10x25m, dus totaal 500 m2 vloeropp, gebouwhoogte is ca 7 neter, plat dak,

Dak en wand worden Rc=4,9 geisoleerd, vloer Rc=3, glas u=1,2., begane grondvloer en tussenvloer in beton (prefab kanaalplaten).

Het doel is hier bijna een 0-energiekantoor van te maken, het wordt een proefproject en gaat dan als systeembouw de markt op. (Evt PV als in nederland de subsidie 2006 terugkomt)

In ieder geval komt er warmteterugwinning op het ventilatiesysteem, verder wordt er praktisch geen warmwater gebruikt (enkel de vaatwasser en wat tapwater voor koffie).

Er moet voor de zomer in ieder geval ook koeling komen omdat er vrij veel interne warmteontwikkeling is en redelijk wat glasoppervlak (ca 60 m2)

Wat zouden jullie voor verwarming/koeling adviseren. Mogelijkheden m.i.:

- Split-airco cq. warmtepomp, ofwel luchtverwarming en luchtkoeling d.m.v. een op het dak geplaatste condensor. Goed te combineren met het ventilatiesysteem, goedkoop in aanleg, echter veel luchtverplaatsing (sick building syndrome?) en in hartje winter slechte COP

- Warmtepomp met verticale bron en vloerverwarming in beide vloeren, beter rendement, stralingswarmte, maar hogere aanlegkosten en lagere koelcapaciteit met name op de verdieping (betondak is te duur voor t concept). Eventueel betonkernactivering waardoor investering veel lager wordt (geen ruimtethermostaten maar constante flow door hele gebouw dag en nacht, zomer en winter).

- Standaard airco en consenserende gasketel met vloerverwarming, goedkoper maar minder energiezuinig en meer luchtverplaatsing in de zomer.

Voor warmwater denken we aan een eli doorstroomverwarmer 24 kW in de pantry gezien minimale verbruik.

Heeft iemand een beter voorstel of een voorkeur?

Mvg Arnold

Reacties

Arnold,

24 kw voor warm water??? Wordt wel veel afgewassen en koffie gedronken, volgens mij.

Misschien met zonnepanelen en absorbiekoeling. Afhankelijk van het nodige koelvermogen moet het realiseerbaar zijn dit toe te passen.

Een warmtepomp gecombineerd met betonkernaktivering zal er voor zorgen dat u eigenlijk een klein vermogen nodig heeft. Wel uitkijken dat u de glaspartijen in de zomer via buitenzonnewering kunt afschermen van de zon, wat veel energie zal besparen.

Hans V.

Arnold, Waarom wil jij toch altijd een WP (of airco) gebruiken? Ik heb weet van 2 PH kantoorgebouwen. Beide gebruiken een (grote) AWW en nachtkoeling voor de zomer (samen met uitstekende zonnewering natuurlijk). Het Duits kantoor gebruikt een 80.000 liter buffertank, samen met een 12kW WKK voor verwarming/warm sanitair water. En dan is er ook nog een kantoor van SD-Worcks (of zoiets, vind het niet direct terug), dat ook een (zeer grote) AWW gebruikt. Verwarming zal je wel weten hoe op te lossen (isoleren, isoleren en nog eens isoleren), voor koelen zie eens: http://www.softech-team.it/Coolweb/cool-index.htm Er zit daar ook een bejaardentehuis project tussen. Als ze dat in zuid-frankrijk fris kunnen houden, zal je je kantoor in de benelux ook zo wel zonder airco kunnen koelen. Wim Van Goethem

Arnold,

De woorden "0-energiekantoor" en "airco" gaan volgens mij niet zo goed samen !

om er zonder airco uit te komen moet je zeker zorgen voor degelijke zonwering.

Evt meer isolatie in het dak .. en bvb sedum op het dak.
(dat scheelt een pak aan opp. temp. als de zon er op staat !)

Ook zorgen voor voldoende massa in het gebouw en voor voldoende mogelijkheid tot nachtelijke koeling.
(en dan bedoel ik niet de klassieke roostertjes in de ramen, maar wel opengaande luiken en koepels die de ganse nacht open kunnen blijven. Natuurlijk moet je hierbij rekening houden met inbraakveiligheid)

De vraag is of je in de winter wel verwarming zal nodig hebben !

Dus best eerst die interne warmtebronnen in kaart brengen, en een warmteverliesberekening maken zou ik zeggen.

dirk

Wim,

kijk ook eens naar kantoor van SD-Worx in Kortrijk, stond (vroeger) op site van Ceergie, ook koeling door nachtelijke ventilatie, mooi gedaan

Stefan

Daar zitten al wat bruikbare tips tussen,

* Sedum dak bijvoorbeeld, staat als optie in de prijslijst en zal bij het proefproject er zeker komen.

* AWW is een goed idee, zal ook zeker icm de warmteterugwinning toegepast gaan worden

* zonwering zal er ook zeker komen en dan niet alleen zonwerend glas uiteraard maar wrsch. ook nog screens op de zuidgevel en boven alle vensters 28 cm overstek op ramen van 115 hoog

* warmteverliesberekening leidt tot een benodigd vermogen van 8 kW, het koelen is echter een veel groter probleem en dat kan ik niet helemaal inschatten maar wil straks wel in alle gevallen voldoende koeling hebben anders mislukt het hele project.

* die 24 kW voor warmwater is puur praktisch gekozen, dta is nu eenmaal t vermogen van die dingen, in doostroom is dat trouwens niet meer dan 8 liter per minuut opwarmen.

* absorptiekoeling heb ik geen kaas van gegeten maar lijkt me iets te experimenteel.

Denken jullie dat met enkel nachtelijke koeling over het ventilatiesysteem met aww voldoende is i.c.m. sedum dak en zonwering? Dan zou verwarming eventueel achterwege gelaten kunnen worden en voor lange stilstand (lang weekend, kerstvakantie etc) evt voor electrisch element in de ventilatie gekozen kunnen worden (geschat verbruik per jaar 3800 kW dus is toch nogal wat.....)

Een kleine warmtepomp met verticale bron en eenvoudige betonkernactivering (slangen) kost voor dit gebouw ca € 24000,--, als we dat zouden kunnen besparen kan dat sedum dak + de aww er van betaald worden

Mvg Arnold

Arnold,

Bij een duurzaam kantoorgebouw moet je beginnen met je warmtelasten te drukken. Anders eindig je bij actieve koeling. Zodra je actieve koeling in een kantoor steekt, ben je van één ding zeker: een hoog energieverbruik.

Ik snap trouwens ook niet wat die 0-energie hier komt doen??

Dus: warmtelasten drukken, passief koelen, gebouw goed isoleren (passief is geen probleem) en de rest van de energie... dat kan je eventueel nog opwekken zoals je wilt: maar dat bepaalt de prijs.

Trouwens heel je project wordt bepaald door het soort kantoor, activiteiten, aantal personeelsleden/m²...:maatwerk per project dus.

Je kan toch moeilijk een standaardconcept gaan ontwikkelen en het voor elk kantoor gaan proberen in te passen ?

Geert

Geert,

In mijn visie is hetzelfde concept voor alle kantoren mogelijk, echter aangepast op de specifieke wensen van de opdrachtgever

Echter de klanten die wij tegenkomen willen het kunnen zien en voelen en niet uit een brochure of website lezen, dus zul je toch eerst zo'n ding neer moeten zetten

Uiteraard is het gebruik uiteindelijk bepalend voor de exacte uitvoering maar het concept van een zeer goed geisoleerd kantoor met voldoende zonwering en een minimale verwarming en energiezuinige koeling (liefst over de ventilatie) is voor 9 van de 10 kantoren haalbaar.

Het is echter alleen zinvol als je de meerkosten in isolatie en eventueel techniek aantoobaar terugverdienbaar kunt maken in ca 6 jaar en dat is het doel

JUllie hebben me al goed op weg geholpen als er nog meer tips zijn neem ik die graag mee

Mvg Arnold

Arnold,

warmtelast in kantoor komt vooral van personen (dus groter bouwen voor minder personen? is dit duurzaam ?)

en computers : dus best laptop of op zijn minst een LCD-scherm en beperkt vermogen. (als je hier al iets aan te zeggen hebt als ontwerper.

Stefan

Personen, licht (!), apparatuur, en ..de zon natuurlijk.
Maar allemaal op te lossen in een integraal ontwerp hoor. Zonder airco.

Lees ook eeens de brochure 'moderne kantoren, meer comfort met minder energie'

http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/pdf/Energiebrochure.pdf

Geert

geert,

terecht, licht was ik vergeten, maar met de huidige zuinige TL-verlichting met allerlei (automatische) schakelmogelijkheden zoals daglichtsturing, aanwezigheidsdetectie, ... moet dit wel lukken.

Zon : is volgns mij geen INTERNE warmtelast maar meot je inderdaad ook beperken met goede zonnewering en/of glas.

Dit laatste is ook bij ons een probleem op kantoor (en zuidgevel is goed voorzien van zonnewering maar west is een groot probleem, veel grote ramen, meestal is het al vrij warm tegen 14 à 15 uur en dan nog eens die zon erbij.

Stefan

geert,

terecht, licht was ik vergeten, maar met de huidige zuinige TL-verlichting met allerlei (automatische) schakelmogelijkheden zoals daglichtsturing, aanwezigheidsdetectie, ... moet dit wel lukken.

Zon : is volgns mij geen INTERNE warmtelast maar meot je inderdaad ook beperken met goede zonnewering en/of glas.

Dit laatste is ook bij ons een probleem op kantoor (en zuidgevel is goed voorzien van zonnewering maar west is een groot probleem, veel grote ramen, meestal is het al vrij warm tegen 14 à 15 uur en dan nog eens die zon erbij.

Stefan

Stefan,

ja, alles kan met de moderne TL lichten: electronische ballast, daglichtsturing.. alleen: de bouwheer moet overtuigd worden dat hij heel het kantoor volhangt met deze duurdere dingen.

Zoals ik al zei: kan enkel in een integraal ontwerp. Als de meerinvesteringen (grondbuis, nachtspoeling, flexibele zonwering, gebouwbeheerssyteem...) actieve koeling kunnen voorkomen, dan heb je een argument.

En zon is geen interne last, maar dat doet er niet toe he. Trouwens die westkant is typisch: niet tegen te houden door een overstek en zelfs ver in het naseizoen oorzaak van een te warm kantoor.

Geert

Juist die zonneinstraling (ook oost natuurlijk want het werkt toch cumulatief over de dag heen) baart me zorgen. We zijn al aan het experimenteren geweest met luiken van 100mm PIR panelen, dus dezelfde u waarde 0,21 als de wanden welke s nachts voor het raam vallen (in de winter toch 50% van de tijd + de weekenden geen warmteverliezen door de ramen!), in de zomer moeten deze dan op verschillende standen kunnen staan van 1.15 m uitkragend (onder 90 graden dus) tot 0,30 m uitkragend onder ca 60 graden.

Ook hier weer, het kan, maar wordt relatief zo duur dat het ben ik bang 1 van de zaken is die als eerste worden geschrapt....

Nog een vraag, is er iets op tegen de AWW onder het gebouw te plaatsen, langs beide gevels een dikke buis en er onderdoor hart op hart 1000 of 1500mm een dunnere buis, aflopend van 1200- naar ca 1600-? neemt geen ruimte/buitenterrein in beslag en grondwerk aldaar moet toch plaatsvinden. Of toch beter het parkeerterrein?

Mvg Arnold

Arnold,

Een AWW heeft maar een zeer beperkt koelvermogen.

Je kan hem natuurlijk heel ruim gaan maken met bvb betonbuizen.

Om het gebouw te koelen tijdens korte zomernachten heb je een zeer groot ventilatiedebiet nodig ! Dit verkrijg je makkelijk door op het laagste en het hoogste punt voldoende grote (inbraakveilige) openingen te vorzien. Hierdoor kan je het gebouw spoelen zonder energieverbruik.

Zeker de inlaat van de AWW mag nooit onder het gebouw zitten ! Anders riskeer je bevriezen van je fundering.

Die nachtspoeling op natuurlijke strek vind ik maar zozo

ten eerste heb je inderdaad behoorlijke roosters nodig; die zijn in de winter natuurlijk behoorlijke koudebruggen

ten tweede werkt het alleen (goed) als er ook wat wind staat

Een luchtverwarminggssysteem met 8kW vermogen heeft een debiet van ca 1200 m3/h; als je dan s nachts gebruikt om over een aww licht van 12 graden binnen te halen tegen gemiddeld 22 graden afvoer heb je toch 4 kW koeling de hele nacht en overdag gaat dit gewoon door.

Met een 300w pomp kom je dan een heel eind

Maar misschien is een combinatie mogelijk? Ik ken een pand (showroom/winkel) met een parkeerkelder eronder; die man heeft in de vloer van de showroom 10 ronde gaten 600mm gemaakt met eendeksel erop; als t heel heet is haalt ie de deksels eraf en is t in een mum koud, dus t werkt wel, alleen vraag ik me dus af wat dit s winters voor extra warmteverliezen geeft

ALs nachtspoeling en een aww nu samen niet genoeg is, welke mogelijkheden zijn er dan nog meer om ecologisch te koelen???

Mvg Arnold

Arnold,

je hebt helemaal geen roosters nodig.
Je laat gewoon ramen automatisch op kip gaan 's nachts.
Werkt perfect.

Je hebt trouwens helemaal geen wind nodig. In het kantoor is het warmer dan buiten 'snachts. De natuurlijke trek zorgt al voor een groot debiet. WInd kan helpen, maar eigenlijk moet je worst case rekenen, met de thermische trek alleen.

Geert

Geert,

inderdaad, ook zo bij SD Worx, kipramen, (gebouw is 3 of 4 bouwlagen hoog en dus enkel op bovenste verdiep)

ze rekenen niet op de wind, maar natuurlijke trek door warmte verschil (warmste kantoren zijn toch ook de bovenste)

het ONTWERP is natuurlijk ook belangrijk, niet teveel zon binnenlaten is natuurlijk een zeer goed begin.

Stefan

Anders voorstel: plafondkoeling?
Weet een hoogbouw in Brussel waar ze dat toegepast hebben. Was van de firma Interalu N.V. en kreeg de naam Easy-Klima®.

Men bekomt een klimaatplafond door kunststofleidingen op de panelen te leggen. Het Easy-Klima-koelprofiel zorgt voor een perfect contact met het plafondelement. Het water in deze leidingen heeft een temperatuur van 15°C aan de ingang en 17°C aan de uitgang, waardoor de gemiddelde temperatuur 16°C wordt. Men verkrijgt een koelvermogen van 67W/m². Doordat het plafond gekoeld wordt, ontstaat er in de ruimte een natuurlijke convectie van de lucht.

Weet natuurlijk wel niet wat die pompen verbruiken....
Grtz,
Geert

Geert

Dat is een warmtepomp, betonkernactivering

Is natuurlijk niet alleen een pomp maar ook een warmtepomp die dan wel het retourwater weer opwarmt (s winters) dan wel terugkoelt (zomer). Het terugkoelen kan inderdaad wel bijna alleen met de pompen (free cooling) als het een bron betreft die voldoende koelte kan leveren,

Door de zeer lage aanvoortemperaturen van ca 25 graden werkt de wp s winters ook met cop's van tegen de 6

Blijft een optie inderdaad!

Arnold

Geert,

LOL,

ofwel gooi je dit water van 17°C nu weg, zonde

ofwel ga je dit koelen naar 15°C en dan verbruik je een massa eli.

zeker niet zuinig.

Stefan