Katrien is vormgeefster en boekbinder. In Sint-Amandsberg bij Gent kocht ze samen met haar schoonzus een woning uit 1958 die ze daarna verbouwde tot een open, compacte, ecologische en eigenzinnige woning. Alsof je een boekbindersmuseum binnenwandelt, met warme hoeken en knusse details die ze bijna allemaal tweedehands heeft aangekocht. Michiel van durv architecten maakte het ontwerp. Door goede onderlinge communicatie, veel zelf klussen en het gebruik van recuperatiematerialen, heeft Katrien haar woning betaalbaar kunnen omtoveren tot een duurzame stek. En dat op minder dan een jaar!
Bekijk hier de technische fiche van de woning
Katrien: “Ik wilde een woning met zoveel mogelijk ecologische materialen, veel licht en een connectie met de tuin. Vooral de basis, de schil, moest ecologisch zijn. Ik vond het belangrijk dat die structuur goed zat, omdat aanpassingen daarna moeilijk zijn. Het budget was beperkt, dus ik wilde ook veel zelf kunnen doen en veel materialen kunnen hergebruiken. Ik kocht het huis samen met mijn schoonzus. We zijn beiden eigenaar, maar ik woon er alleen. Het is een heel fijne, maar ietwat ongebruikelijke, manier geweest om een woning aan te kopen die inspiratie kan bieden aan anderen die zoeken naar mogelijkheden. Ook de oppervlakte is gekozen met het budget in het achterhoofd. Het is groot genoeg en oogt heel ruim. Uiteindelijk heb ik een bewoonbaar oppervlak van 100 m2. Beneden is het 60m2 en boven net geen 40m2.”
De woning van Katrien werd ingebreid in plaats van uitgebreid. Met minder dan 100m2 heeft de woning toch een ruimtelijk gevoel.
De woning is grondig gerenoveerd. Hoe ben je bij het oude pand uitgekomen?
Katrien: “Ik bezocht het huis uit 1958 voor het eerst met een vriendin die architecte is. Tijdens de tour door het huis, was die vriendin de woning volledig aan het afkraken. Het was dan ook een uitgeleefd huis: het was oud, de achterkant was helemaal dichtgemaakt zonder zicht op de tuin, en er zat veel vocht. Ik wilde initieel een instapklaar huis, dus dit stond daar wel ver vanaf. Maar ik voelde direct al wel dat het goed zat. Het huis had een goede ‘ziel’. Toen we buiten stapten, zei mijn vriendin compleet onverwacht: “Je moet een bod doen.” In plaats van een instapklare woning, zou het verbouwen worden.”
“Ik wou voordat ik aan een renovatie begon eerst kijken hoe het huis was. Ik wou het eerst wat leren kennen. Ik heb er dus 6 maanden in gewoond, in dat huis zonder deftige isolatie en zonder verwarming. Zo leerde ik de ruimtes goed kennen en wist ik steeds beter wat ik wilde. Ik contacteerde Michiel van durv architecten. Zij zijn gespecialiseerd in ecologische verbouwingen in de stad. Met het eerste ontwerp zaten we niet op dezelfde lijn, maar het tweede ontwerp was helemaal raak. Precies wat mijn schoonzus en ik wilden. De vergunning werd aangevraagd en de werken werden aangevat in maart 2018. December 2018 trok ik er al in. Een kwestie van goede communicatie, resoluut keuzes maken en zelf de handen uit de mouwen steken.”
De bakstenen muur in de woonkamer bleef behouden.
Hoe ging de renovatie zelf?
“Hoewel de renovatie in tijd niet zo lang geduurd heeft, was het toch een hele klus. Ik deed veel zelf, en als zelfstandige vormgever is dat lastig te combineren. Zaakvoeren en verbouwen vergt veel van een mens. Alle afbraakwerken deden we zelf. Die duurden ongeveer drie maanden, maar ik kon wel materialen recupereren en het bouwafval netjes scheiden. We hebben geen enkele gemengde container gehad. De opbouwwerken zoals binnenmuren, elektriciteit, ventilatie, buiten- en binnenisolatie, de gevelbekleding, houten dagkanten en vloerverwarming hebben we ook zelf gedaan. Mijn broer heeft me daar heel erg bij geholpen. Er werd duidelijk afgebakend met de lokale aannemers wat ik zou doen, en wat zij zouden doen. Op die manier hadden we een strakke timing en ging de werf vooruit.”
“We hebben de hele woning opengetrokken. Voor mij was het belangrijk dat er licht was en veel connectie tussen de ruimtes. Daarom hebben we gekozen voor een glasplaat op de eerste verdieping. De woonkamer en keuken zijn met elkaar verbonden en zelfs de badkamer heeft een open verbinding met de gang. Naast de open structuur, valt het ook op dat de woning niet spiksplinternieuw aanvoelt. Het is echt een warme, gezellige stek. Hoewel de oude woning bijna niet meer bruikbaar was, heb ik gerecupereerd wat ik kon. Ik wou absoluut de vloeren in de slaapkamers behouden hoewel iedereen zei dat ze eruit moesten. Ik heb de planken helemaal opgeschuurd en nu zijn ze weer als nieuw. De oude trap werd herwerkt tot de badkamermeubels, dus ook die komt terug. Ook de grote bakstenen muur in de woonkamer is een authentiek element dat de woning z’n karakter geeft. Dat hoekje aan de tuinkant met de grote ramen is echt heel fijn.”
Alle afbraakwerken deden we zelf. Die duurden ongeveer drie maanden, maar ik kon wel materialen recupereren en het bouwafval netjes scheiden. We hebben geen enkele gemengde container gehad."
De keuken is gemaakt van de meubels uit een tentoonstelling die achteraf niet meer gebruikt werden. De lino in de badkamer is demonteerbaar, en de badkamermeubels werden gemaakt uit de voormalige trap.
Recuperatie en een compact ontwerp: het zijn methodes om een woning een kleinere ecologische voetafdruk te geven. Heb je nog ergens op gelet om je woning duurzamer te maken?
Katrien: “Ik koos zo veel mogelijk voor duurzame materialen en technieken. Er werd geïsoleerd met rotswoldekens in de muur, en rotswolplaten in het dak. Het buitenschrijnwerk werd vernieuwd en de gevelbekleding gebeurde met houtvezelcementplaten die we mechanisch bevestigden. Verlijmen zou demontage onmogelijk maken. De lino in de badkamer ligt ook los zodat die later weer heel makkelijk te demonteren is. Ik koos voor zonnepanelen, systeem C-ventilatie en vloerverwarming. Momenteel verwarm ik nog met gas - een budgettaire keuze - maar de aansluiting voor de warmtepomp ligt er. Op termijn kan ik makkelijk schakelen.”
Michiel van durv architecten: “De klik tussen Katrien en durv was er direct. Het is fijn als de visies heel erg overeenkomen. Wij vermijden pur, pvc, formaldehyde, vinyl en kliklaminaat bijvoorbeeld, omdat die van fossiele oorsprong zijn. We moedigen het gebruik van ecologische materialen zo veel mogelijk aan maar anderzijds is er natuurlijk ook de economische realiteit en de stedelijke omgeving. Bij dit project zijn die afwegingen ook naar boven gekomen, maar uiteindelijk is het een betaalbare, gezellige en ecologische woning geworden.”
Bijna alles wat je ziet, is van rommelmarkten, materialenbanken of 2dehands.be."
Gezellig is de woning zonder twijfel. Kan je wat meer vertellen over de keuzes voor het interieur?
“Bijna de hele woning is tweedehands! De zetel heb ik al heel lang, en het tafeltje erbij is nieuw, maar voor de rest is bijna alles wat je ziet van rommelmarkten, materialenbanken of 2dehands.be. Mijn keuken is gemaakt van de meubels uit een tentoonstelling die achteraf niet meer gebruikt werden, mijn lavabo heb ik op 2dehands.be gevonden, de deur van de wc komt van een huis hier vlakbij. Ik heb boekbindersgaas gebruikt bij de afwerking van mijn badkamer, de deurklink is van RotorDC en eigenlijk is al het meubilair tweedehands. De twee midcentury kasten in de woonkamer heb ik ook op de kop kunnen tikken.”
Bijna alle meubels in de woning van Katrien zijn tweedehands.
Door de grote ramen haal je de tuin en de natuur naar binnen. Heb je buiten ook speciale ingrepen gedaan?
“Op het dak ligt een ingezaaid groendak. Het duurde eventjes voor die op gang kwam, maar nu is het een weelderig geheel waar veel vogels ook van kunnen genieten. Aan de zijgevel maakte ik een grondgebonden geveltuin door draden te spannen van onder naar boven. In de voortuin werd een regenput geplaatst van 5.000 liter, die ik voornamelijk gebruik voor de ecologische moestuin, wc en de wasmachine. Eerst lag er in de achtertuin een lekkende beerput en was er ook nog geen riolering. Dat is nu gelukkig allemaal in orde.”
Zou je achteraf iets anders doen?
“Ik woon hier alleen en de woning is precies goed voor mij. Ik heb er bijvoorbeeld voor gekozen om de plafonds niet akoestisch te isoleren, maar als je met twee of meer bent, dan is het misschien wel nodig. Wat ik misschien wel anders zou doen, is de vloer. Eigenlijk draait het allemaal om budget. Ik zie stamplemen vloeren heel graag, maar ben uiteindelijk gegaan voor gepolierd beton. Hoe meer natuurlijke en warme materialen hoe beter, maar soms haalt de realiteit je gewoon een beetje in en moet je op het moment keuzes maken.”
Wat is jouw beste tip voor andere (ver)bouwers?
Katrien: “Het was mijn eerste verbouwing, dus ik was onervaren. Het is dan zo belangrijk om een architect te hebben die je goed begeleidt. Het wederzijdse vertrouwen, de communicatie: het zijn elementen die de basis vormen van je woning. Ook belangrijk: goede vrienden die komen helpen!”
5 x circulair bouwen
- De woning compacter gemaakt in plaats van uitgebreid, geen achterbouw.
- Behoud en hergebruik van materialen zoals deuren, vloeren en muren
- Bijna volledig tweedehands interieur
- Makkelijk demonteerbare elementen zoals losliggende lino en mechanisch bevestigde gevelpanelen
- Duurzame materialen zoals verduurzaamd hout, minerale wol en houtvezelcementplaten
Zij werkten mee aan dit project: Nok, De Cloedt, Valluma, WOODWORK, durv architecten & ontwerpers, Eurabo.
Dit artikel kwam tot stand door steun van Vlaanderen Circulair en VLAIO.
