Björn en Leen renoveerden een woning uit 1960 tot een energiezuinige stek. Met een ecologische tuin. En een groendak. En een muurtuin. Met hun woning willen ze anderen inspireren om ook duurzaam aan de slag te gaan en biodiversiteit te verwelkomen om en rond het huis. We keken binnen en vooral buiten bij deze klimaatadaptieve woning om lessen te trekken.
Björn: “In 2020 kochten we samen de woning van de grootouders van Leen. Net voor de coronaperiode. Toen zijn we ook beginnen te verbouwen. Het was een grondige renovatie: het huis had zeker nog goede elementen die we dan ook gerecupereerd of verkocht hebben, maar we hebben alles wel flink onder handen genomen. We hebben een architecte gecontacteerd die erg begaan was met het ecologische aspect, en ook onze aannemer Teun van Ecoverbo is een doorwinterde duurzame vakman.”
“We vonden het belangrijk dat het een ecologische verbouwing zou zijn. Niet in de zin dat we alles helemaal dicht zouden isoleren, maar wel dat we juiste keuzes zouden maken. We hebben gekozen voor ecologische materialen, voor inheems groen, voor waterrecuperatie en voor hernieuwbare energie. Daar hebben we tot op de dag van vandaag geen spijt van.”
Wat vinden jullie het fijnste aan dit huis?
“Het vijvertje buiten geeft me veel voldoening: niets zo fijn als pootjebaden op een warme dag. Ook de muurtuin is zalig. Alles wat daar groeit en bloeit: het is een lust voor het oog en bovendien ook praktisch.”
Waarom hebben jullie gekozen voor een muurtuin?
“In de zomer wordt de muur op het zuiden heel erg warm. Na het tweede jaar hebben we de muurtuin geïnstalleerd en het resultaat is voelbaar. Het is een groene muur met allerlei planten, maar tegelijk is het zoveel meer dan een groene muur. De “total value wall” - zoals ie ook wel eens wordt genoemd - haalt de binnentemperatuur drastisch naar beneden. Het isoleert fantastisch goed tegen warmte.
Er groeien ook een aantal kruiden en bosaardbeien die we kunnen gebruiken tijdens het koken. Bovendien vangen de planten ons douchewater op dat, eens gefilterd, hergebruikt kan worden om de toiletten mee door te spoelen. We vinden het belangrijk dat we duurzaam omspringen met water. Leen zit via haar werk in vrijwilligersorganisatie Water for all, waarmee ze waterprojecten bouwt in landen met waterschaarste. Met onze geveltuin proberen we mensen hier te inspireren om minder kwistig met kraantjeswater om te gaan. Vooral bij de buren wekt de geveltuin heel wat interesse op, maar ook tijdens de Ecobouwers Opendeur waren er ook veel geïnteresseerden die een kijkje kwamen nemen.”
Hoe werkt het filteren van dat water door de gevelplanten? Waarom gebruik je het water niet direct in de wc?
“Ons water van de douche, wasmachine en de keuken wordt verzameld in een put van 250 liter. Dat wordt doorheen de dag over de muurtuin afgegeven, waarna de planten de zeepresten en andere stoffen eruit filteren. Dat is meteen ook de reden waarom je je grijs water niet meteen kan gebruiken in de wc: het is letterlijk “grijs water” met allerlei resten die niet goed zijn voor de leidingen. De planten kunnen de zeep wel aan en daardoor hebben we meer dan genoeg goed water om onze wc’s mee door te spoelen.”
Is zo’n muurtuin een rendabel verhaal?
“Ons waterverbruik is meer dan 30% gedaald. We hebben minder kosten aan water, minder kosten aan koeling, minder kosten aan verwarming en we hebben er veel wooncomfort van. Voor de terugverdientijd moet je het niet doen, maar wel voor de voordelen. We konden zelf kiezen welke planten er op de muur zouden komen en die blijken heel gunstig voor insecten en vogels. We zien veel meer dieren om en rond het huis. Ook in de tuin kozen we voor inheemse planten en in de voortuin staken we een regenwaterput met daarboven een stukje wilde bloemenweelde. We hebben ook nestkasten, maar de geveltuin is dé trekpleister bij vogels.”
Voor welke ecologische materialen en technieken hebben jullie verder gekozen?
“We hebben waar we konden grondig en ecologisch geïsoleerd. Zo hebben we het dak geïsoleerd met cellulose, in de vloeren zit kurk. We hebben veel hout gebruikt en er zijn een aantal muren met kalkbezetting. In de delen die niet onderkelderd zijn, hebben we schelpen gebruikt als isolatiemateriaal. Dat komt nog niet vaak voor, maar onze aannemer Teun beschikte over de noodzakelijke kennis en kunde. Het was een heel eenvoudige en doeltreffende manier om te isoleren. We hebben daarnaast ook veel materialen hergebruikt of gerecupereerd en verkocht. Denk aan balkmateriaal dat terug is gebruikt in de woning, aan bakstenen, oude vensters, de radiatoren, het bad: het heeft allemaal een tweede leven gekregen.”
Verwarmen jullie de woning nog op een andere manier?
“Ja, met een geothermische warmtepomp. Daar hebben we heel bewust voor gekozen. In de nieuwe aanbouw van het huis ligt vloerverwarming, voor de rest hebben we lage-temperatuurradiatoren. Ik ben er over het algemeen heel tevreden over.”
Hebben jullie veel zelf gedaan tijdens de renovatie?
“Ik vond zelf van niet, maar eigenlijk wel, achteraf gezien. We hebben de elektriciteit zelf gelegd, vloerverwarming zelf, verwarming zelf, loodgieterij gedeeltelijk zelf, sloopwerk zelf. Het structurele werk hebben we laten doen. Aannemer Teun heeft dat in goede banen geleid. Bovendien is het ook echt een aangename mens die praktisch mee nadenkt. Hij gaf terechte adviezen waar we nu nog steeds heel blij mee zijn. Ook liet hij zijn gerief en machines vaak staan, zodat wij daarna zelf nog verder konden werken. Heel content van.”
Heb je advies voor anderen die ecologisch willen (ver)bouwen?
“Ga je een nieuwbouwwoning zetten? Kies dan meteen voor een passiefhuis. Ik heb nogal wat opleidingen gevolg in dat verband, en een docent zei ooit dat hij zijn hele woning kon verwarmen met een badkamervuurtje. Zalig!”
“Als je gaat renoveren: neem een goede aannemer die kaas heeft gegeten van duurzaam renoveren. Kies een architect die er ook voor open staat. Er zijn tegenwoordig veel architecten die voorbij de cijfertjes en de wet kijken en ook aandacht geven aan het minimaliseren van de echte ecologische impact van een woning."
“He E-peil interesseert me niet echt omdat dat getal niet zo veel zegt. Ik kan in een energiezuinig huis evenveel energie verbruiken als in een huis met EPC-label D. Wat voor mij belangrijker is, is de positieve impact die je hebt door bewuste keuzes te maken en je woning klaar te maken voor de toekomst.”