Heb je een woning met karakteristieke kenmerken zoals een mooie houten vloer? Wil je graag je woning duurzaam verwarmen maar is een grondige verbouwing geen ideale optie voor jou? Dan is een warmtepomp op hoge temperatuur misschien iets voor jou. Een warmtepomp op hoge temperatuur kan aangesloten worden op je bestaande radiatoren, zonder veel breekwerk. Maar wat zijn de aandachtspunten? Wij zochten het voor je uit en gingen in gesprek met Anne Saeys van Bosch.
Huidige cv-ketels op gas hebben een maximale aanvoertemperatuur van 70 tot 80°Celsius. In slecht geïsoleerde huizen is zo’n hoge watertemperatuur nodig om de winter comfortabel door te komen. De klassieke warmtepomp werkt echter op lage temperatuur. Dat wil zeggen dat het water in je verwarmingssysteem een temperatuur heeft van 35° tot 55°Celsius. Als je woning niet goed geïsoleerd is, dan krijgt een warmtepomp op lage temperatuur de woning niet of moeilijk aangenaam warm, en bespaar je eigenlijk ook geen energie.
Een goede eerste stap is dus altijd het investeren in goede isolatie van dak, muren, vensters en vloeren. Zo kan de aanvoertemperatuur dalen en kan een klassieke warmtepomp wel je woning comfortabel warm maken. “Maar soms zijn er bepaalde drempels waardoor dit niet kan of wenselijk is,”, vertelt Anne van Bosch. “Denk aan het behouden van authentieke vloeren, muren, plafonds of andere elementen zoals radiatoren en de bestaande infrastructuur. Bovendien staat niet iedereen te trappelen om een grondige renovatie uit te voeren. Gelukkig is er een nieuwe generatie warmtepompen in opkomst. De technologie ontwikkelt snel, waardoor warmtepompen nu ook hogere temperaturen kunnen leveren en ook woningen zonder een dik isolatiepakket en vloerverwarming comfortabel en efficiënt warm krijgen.”
Het vervangen van de oude cv-ketel door een warmtepomp op hoge temperatuur is erg eenvoudig, omdat het grootste deel van je leidingen en radiatoren behouden blijven.
“Sommige mensen zijn sceptisch of een klassieke warmtepomp wel genoeg warmte kan geven. Met de komst van warmtepompen op hoge temperatuur kan dit een definitieve doorbraak zijn,” vertelt Anne van Bosch. “Ook is het vervangen van de oude cv-ketel door een warmtepomp op hoge temperatuur erg eenvoudig, omdat het grootste deel van je leidingen en radiatoren behouden blijven.”
Hoe werkt een warmtepomp op hoge temperatuur?
“Een warmtepomp op hoge temperatuur werkt hetzelfde als elke andere lucht-waterwarmtepomp. Het bestaat meestal uit een binnendeel dat op de plek van de voormalige cv-ketel wordt gezet en een buitendeel. Het buitendeel haalt warmte uit de buitenlucht en het binnendeel maakt warm water aan. Waar een gewone lucht-water warmtepomp stopt op ongeveer 55° Celsius, gaat een warmtepomp op hoge temperatuur door tot 70° à 75° Celsius, zonder bijkomende ondersteuning. Dat water loopt door de radiatoren en brengt je woning op temperatuur.”
Lees hier meer over het verschil tussen warmtepompen met lucht of bodem als bron.
Maar om je verwarmingswater op een zuinige manier op zo’n hoge temperatuur te krijgen is een hele uitdaging: “Warmtepompen op hoge temperatuur kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van een ander type koudemiddel dat beter presteert op een hoge temperatuur. Zo behaalt men al aardige resultaten met bijvoorbeeld propaan of CO2 als koudemiddel. Het koudemiddel transporteert de energie uit de lucht naar de binnenunit, waarbij de warmtepomp deze omzet naar nuttige warmte voor je woning. Het is dit type hogetemperatuurwarmtepomp dat voor zijn grote doorbraak staat.”
Een andere manier om warmtepompen op een hoge temperatuur te laten functioneren is via een tweetraps opbouw. In de eerste trap gebruikt men een koudemiddel dat de buitentemperatuur via een compressor opwaardeert tot bijvoorbeeld 35° Celsius. In de volgende trap verhoogt een tweede compressor met een ander type koudemiddel de temperatuur opnieuw, tot zo’n 70° Celsius. Eigenlijk heb je zo twee warmtepompen in serie. Dat maakt het systeem een stuk duurder. Ze worden dan ook steeds minder toegepast.
Rendement
Omdat een warmtepomp op een hoge temperatuur warmer verwarmingswater produceert dan een klassieke lucht-waterwarmtepomp, moet dit systeem harder werken, waardoor het rendement lager uitvalt. Zeker als je woning minder goed geïsoleerd is.
In goed geïsoleerde woningen is de warmtevraag lager omdat het temperatuurverschil tussen de warmtebron (de buitenlucht) en de gewenste afgiftetemperatuur (temperatuur vloerverwarming) kleiner is. Bij een warmtepomp op hoge temperatuur is dit temperatuurverschil groter omdat je radiatoren meestal een hogere afgiftetemperatuur zullen vragen om je woning comfortabel warm te houden.
Om een warmtepomp op hoge temperatuur betaalbaar te houden, is grondige isolatie aan te raden."
Toch is het seizoensrendement van een warmtepomp op hoge temperatuur - de zogenaamde SCOP - best goed door de introductie van de nieuwe koelmiddelen. Een SCOP van boven de 3 bij een gemiddelde afgiftetemperatuur van 55 graden wordt probleemloos gehaald. Bij koude temperaturen, zoals bij vriestemperaturen, daalt de COP (Coëfficiënt of Performance) van een warmtepomp op hoge temperatuur aanzienlijk, soms zelfs onder de 2. Je krijgt je woning weliswaar zorgeloos warm, maar de energierekening valt op die momenten duurder uit.
> lees meer over het rendement van een warmtepomp en het verschil tussen SCOP en COP
Om een warmtepomp op hoge temperatuur betaalbaar te houden, is daarom een minimale isolatie van het dak en hoogrendementsbeglazing sterk aan te raden. Best isoleer je ook je muren, via na-isolatie van je spouw bijvoorbeeld.
Welk afgiftesysteem is het beste voor een warmtepomp op hoge temperatuur?
Vloer- of wandverwarming, ventilo-convectoren of lage temperatuur radiatoren zijn ideaal voor een klassieke warmtepomp omdat ze lage aanvoertemperaturen toelaten en het rendement van de verwarming verhogen. Dit natuurlijk mits goede isolatie. Deze afgiftesystemen zijn ook geschikt voor een warmtepomp op hoge temperatuur, maar het grote voordeel van een warmtepomp op hoge temperatuur is dat de bestaande radiatoren behouden blijven met weinig tot geen aanpassingen. Aangezien de aanvoertemperatuur hoog is, kan het verwarmingsoppervlak klein blijven.
Lees hier meer over het combineren van een warmtepomp met bestaande radiatoren.
Ons advies
Een klassieke warmtepomp op lage temperatuur is de meer rendabele keuze: ze kost minder in aankoop en in verbruik, mits je voldoende geïsoleerd hebt en je de warmte in je woning kan verdelen op een lage temperatuur. Kies enkel voor een warmtepomp op hoge temperatuur als je moeilijk of niet kan overstappen op vloerverwarming of ventilo-convectoren en als je woning niet voldoende geïsoleerd kan worden.
Wat zijn de voordelen van een hoge temperatuur warmtepomp?
Verreweg het belangrijkste voordeel van een warmtepomp op hoge temperatuur is dat je met weinig aanpassingen aan je huis toch kan verduurzamen en kan afstappen van gas of stookolie. Dit maakt het een goede optie voor oudere huizen en bestaande gebouwen, want er is geen ingrijpende verbouwing nodig. We leggen dat even uit:
1. Isolatie is minder belangrijk: Wanneer je huis matig tot redelijk goed geïsoleerd is, kan een warmtepomp op hoge temperatuur toch voldoende warmte blijven leveren om het hele huis warm te krijgen. Let wel op: isoleren is altijd iets wat je zou moeten overwegen. Door je woning te isoleren, verlies je veel minder energie en blijft je huis sowieso sneller comfortabel warm. Dat is beter voor het klimaat en je portemonnee. Kan je echt niet na-isoleren of wil je bestaande elementen behouden? Dan is een warmtepomp op hoge temperatuur een oplossing om je woning comfortabel te verwarmen.
2. Oude radiatoren blijven gebruiken: Je hoeft niet te investeren in nieuwe radiatoren. De radiatoren die worden gebruikt door een verwarmingssysteem met cv-ketel, zijn door de vergelijkbare temperatuur ook geschikt voor verwarming met een warmtepomp.
3. Geen vloerverwarming nodig: De oude vloer kan blijven liggen als je kiest voor een warmtepomp op hoge temperatuur.
4. Comfort: Langdurige verwarming met een warmtepomp zorgt voor een continue, comfortabele warmtestraling, waardoor de woning voldoende opgewarmd wordt. Ga je op lange termijn de ramen vervangen of ga je de spouwmuur isoleren? Dan moet een verwarmingssysteem met radiatoren ook niet altijd meer op 80°C werken en is de hoge temperatuur na verloop van tijd niet meer nodig. Ben je echter van plan in de nabije toekomst te isoleren? Maak dan een realistische planning, en kies voor een warmtepomp op lage temperatuur. Dat scheelt een hoop geld.
Wat zijn de nadelen van een warmtepomp op hoge temperatuur?
Hogere kosten: Een warmtepomp op hoge temperatuur kost meer dan een normale warmtepomp. De prijzen van een hoge temperatuur warmtepomp liggen gemiddeld tussen 12.000 en 19.000 euro (inclusief plaatsing). Een hoge temperatuurwarmtepomp als toestel is complexer, en daardoor ook duurder. Voordeel is dan weer dat je je radiatoren kunt behouden. Wel verbruikt ze meer elektriciteit. Met de huidige gasprijzen is de investering daarom moeilijk(er) terug te verdienen. Ter vergelijking: een lucht-waterwarmtepomp met een beperkt vermogen heb je voor minder dan 10.000 euro.
Bekijk hier wat de prijzen zijn van klassieke warmtepompen doorheen hun levensduur.
In een nieuwbouwwoning of energetisch verbouwde woning zal een warmtepomp op lage temperatuur daarom altijd interessanter zijn. Een warmtepomp op hoge temperatuur plaats je enkel wanneer een ander type warmtepomp niet kan en er geen andere opties zijn. Nuance daarbij: je kan met een warmtepomp op hoge temperatuur grote verbouwingswerken en –kosten vermijden, zoals de aanleg van vloerverwarming.
Wanneer kies je best wel voor een warmtepomp op hoge temperatuur?
- als je woning minstens matig geïsoleerd is
- als een lucht-water of grondwarmtepomp op lage of midden temperatuur geen optie is
- als een afgiftesysteem (ventilo-convectoren, grote radiatoren of vloer- of wandverwarming) voor lage temperatuurverwarming niet mogelijk is
Wanneer niet?
- als een klassieke warmtepomp ook kan
- als er een warmtenet in je straat is of wordt aangelegd
Conclusie
In bestaande woningen is vloer- of wandverwarming soms geen haalbare kaart. Warmtepompen op hoge temperatuur vormen daarvoor een mooi alternatief: de klassieke radiatoren waarmee het overgrote deel van de Belgen zijn woning verwarmt, kunnen blijven staan. Belangrijk: zonder een stevig isolatiepakket zal ook met een warmtepomp op hoge temperatuur je energiefactuur duur uitvallen. De eerste stap is zoals steeds: isoleren! En doe je dit voldoende, dan heb je geen hoge temperatuurwarmtepomp nodig, en dat is voordelig voor je portemonnee.
Dit artikel werd geschreven in samenwerking met Bosch. Vanaf midden 2024 bieden zij warmtepompen op hoge temperatuur aan met de Compress 5800i AW.