Bouwen of renoveren met oog voor natuur en dier: hoe begin je daaraan? Het Faunahuis biedt inspiratie. In dit huis worden verschillende technieken getoond waarbij je leert "natuurinclusief bouwen". Je kan er ontdekken hoe je zwaluwen kan laten nestelen, of hoe je bijvoorbeeld een bijenwand aan je woning bouwt. Vogelbescherming Vlaanderen sprak met Dirk Criel, bezieler van het project om meer te weten te komen over deze mindset in bouwen.
Veel meer informatie over deze manier van bouwen, vind je op www.faunavriendelijkbouwen.be. Ga zeker eens een kijkje nemen.
Dirk, wat moeten we ons voorstellen bij het Faunahuis?
Dirk: "Het Faunahuis is een demonstratiewoning waar een 100-tal technieken en voorzieningen getoond worden om wilde dieren een thuis te geven in, op en rond een woning. Als vrijwilliger bij Natuurpunt en professioneel ecoloog droomde ik al langer van een project waar alles samenkomt. 3 jaar geleden stootte ik op een woning in Zegelsem (Brakel) die al een kwarteeuw leeg stond en ondertussen een thuis vormde voor heel wat dieren. Het werd het eerste gebouw van Natuurpunt waar faunavriendelijke ingrepen actief voorzien werden."
De mogelijkheden zitten vaak letterlijk en figuurlijk in kleine hoekjes."
"Het Faunahuis is er voor iedereen die wil bouwen of verbouwen. Maar ook voor mensen die in de praktijk richtinggevend zijn zoals leerkrachten, bouwpromotoren, vergunninggevende overheden en architecten. Je kan fysiek langskomen in het Faunahuis of een virtuele rondleiding volgen via interactieve modules op onze website. Het Faunahuis is het eerste in zijn soort in België, maar op termijn willen we er graag één in elke provincie. Een 100-tal technieken die gedemonstreerd worden, dat is veel. Dat klopt. We willen alle mogelijkheden laten zien. Maar daarom zijn ze niet allemaal functioneel. Het Faunahuis ligt aan de rand van het bos en is daarom niet geschikt als thuis voor bijvoorbeeld zwaluwen. Toch willen we de opties voor deze vogels tonen in het Faunahuis. Daarom creëerden we een demonstratieroute in de omgeving. Op een 70-tal locaties op openbaar domein of bij mensen thuis ontdek je technieken zoals ingebouwde gierzwaluwstenen of een vleermuiskelder."
Waarop moet je letten als je faunavriendelijk wil bouwen?
"Mijn belangrijkste advies: hou rekening met opportuniteiten! De mogelijkheden zitten vaak letterlijk en figuurlijk in kleine hoekjes. Ontstaan er tijdens je afbraakwerken nissen? Werk die mooi af als nestplek voor vogels in plaats van achteraf een vogelnestkast in te bouwen. Heb je veel insecten in een te renoveren muur? Overweeg om die muur te bekleden met mooie plankjes met een paar openingen erin zodat de insecten kunnen blijven. Het hoeft niet altijd duur en nieuw te zijn. Hou je ogen open voor opportuniteiten en benut die. Een ecoloog of gespecialiseerde architect kan je helpen. En het Faunahuis uiteraard ook. Weet trouwens dat sommige ideeën niet werken. Ook die tonen we. Zo blijken gierzwaluwdakpannen in de praktijk helemaal niet efficiënt. De zwaluwen zitten veel te dicht onder het dak waardoor ze op warme dagen letterlijk gebraden worden. Ook uit fouten leren we. In de toekomst willen we experimenteren met kleuren en gaten in insectenhotels en -stenen om zo ook andere insecten aan te trekken. En we gaan voorzieningen onder de vensterbank testen voor bijen die nu binnenkruipen in raamstructuren. Nog veel te leren dus."
Momenteel bekijken we met producenten hoe faunavriendelijke toepassingen kunnen geïntegreerd worden in isolatie."
Is de professionele bouwwereld al mee met faunavriendelijk bouwen?
"Nee. Aannemers weten er nog te weinig over. Het zou een specialisatie moeten worden tijdens de opleiding. Ik pleit ervoor dat metsers les krijgen over het inmetselen van neststenen en andere toepassingen. Want sowieso geldt dat hoe vroeger in het proces je rekening houdt met faunavriendelijke toepassingen, hoe goedkoper je uitkomt. We hebben overigens heel wat contacten met bouwfirma’s die zich specialiseren in ecologisch bouwen. Momenteel lopen er contacten met de 3 grootste producenten van isolatiemateriaal om te bekijken hoe faunavriendelijke toepassingen kunnen geïntegreerd worden in isolatie. Maar het gaat niet alleen over het aantrekken van dieren. Soms is het ook nodig om dieren weg te lokken. Hoe krijg je dieren die in een spouwmuur zitten op een diervriendelijke manier weg vóór de spouwmuur geïsoleerd wordt?"
Mensen kunnen dus heel wat ideeën en inspiratie verzamelen bij jullie. Geen reden meer om niet meteen zelf aan de slag te gaan?
"Zo eenvoudig is het niet. Een basiskennis natuur en ecologie ontbreekt bij heel veel mensen. Om dieren op een plek te laten overleven, moeten de 5 V’s beschikbaar zijn (nogelijkheden voor voedsel, voortplanting, veiligheid, verbinding en variatie). Zo heeft het geen zin om mussenloften op te hangen als er in de buurt geen struiken en voedsel zijn. Zo werkt dat niet. Het is dus belangrijk dat mensen correct geïnformeerd worden. We moeten opleiden en sensibiliseren. Wat kan er op beleidsniveau veranderen? De bescherming van dieren is verankerd in Europese wetgeving en het Soortenbesluit. Toch wordt deze wetgeving in België niet nageleefd als het over bouwen en verbouwen gaat. In Nederland is het ondenkbaar dat een huis afgebroken wordt als er een vermoeden is dat er vleermuizen huisvesten. In België kan dat wel. Ook spitsmuizen zijn beschermd, maar bij elke bouw of verbouwing sterven heel wat spitsmuizen. Ik zie een kans voor Vogelbescherming Vlaanderen om bijvoorbeeld een aantal cases voor de rechtbank te brengen en zo een precedent te scheppen. Waarnemingen.be zou zich ook meer kunnen toespitsen op soorten in en rond woningen. Vóór een bouw- of omgevingsvergunning wordt afgeleverd, kan men dan eerst checken of er een bedreigde kolonie is waargenomen ter plekke. Werk aan de winkel dus."
Vogelbescherming Vlaanderen en het Faunahuis slaan de handen in elkaar om Vlaanderen te sensibiliseren voor faunavriendelijk bouwen. Meer info op www.faunahuis. be en www.faunavriendelijkbouwen.be.
De 3 tips van Dirk
1. Zet je op een stoel en kijk wat er beweegt in en rond je huis. Baseer je op die dieren om je omgeving faunavriendelijk in te richten.
2. Ga je bouwen of renoveren? Hou je ogen open voor mogelijkheden die zich spontaan aanbieden. De kleinste hoekjes zijn vaak de fijnste hoekjes.
3. Laat je informeren door de juiste mensen (Faunahuis, gespecialiseerde architecten en bouwfirma’s, ecologen …).