Er bestaat rotswol, glaswol, schapenwol en vlaswol, maar er bestaat ook houtwol: ecologisch, circulair, makkelijk te verwerken en bovendien met een prima isolatiewaarde. Is dit isolatiemateriaal uit het juiste hout gesneden? We zochten het voor je uit.
Ecobouwers advies
Houtwol, of houtvezelisolatie, is een ecologische optie om je woning te isoleren. Het heeft een hoge warmteopslagcapaciteit, is dampopen en heeft goede (geluids)isolerende eigenschappen. Bovendien is het volledig te recycleren of te composteren als je voor een variant kiest zonder additieven! Houtwolvezels worden zowel samengeperst tot isolatiepanelen als los ingeblazen. Houtwol leent zich bijgevolg tot heel wat toepassingen zoals binnenmuren, daken, plafonds, zolders, vloeren en wanden.
Wat is houtwol?
Houtwol is een product dat wordt gemaakt van houtvezels die worden samengeperst. Het hout komt vaak uit de reststroom van houtzagerijen of snoeiresten van duurzaam bosbeheer. De houtvezel zelf heeft een lage economische waarde, maar wordt via een verviltingsproces omgezet in een kwalitatief hoogwaardig isolatiemateriaal. Een mooi staaltje upcycling dus. Houtwol is later ook weer volledig te recycleren, en wanneer een fout wordt gemaakt tijdens het productieproces, dan gaat de plaat weer terug en begint het proces opnieuw. Dit kan tot wel 10 keer opnieuw worden gedaan, waardoor het verlies in materiaal wordt geminimaliseerd.
Welke stoffen er tijdens het productieproces aan het materiaal worden toegevoegd hangt af van het merk en type vezelplaat. Sommige houtvezelplaten zijn volledig gemaakt van natuurlijke materialen, bij andere houtwolplaten voegt men middelen toe om het materiaal brandwerend en vochtwerend te maken. Ook zijn er verschillen in het productieproces.
In het begin wordt het hout versnipperd tot chips. Deze chips worden vervezeld en verder verfijnd, en ten slotte gekookt. Daarna lopen de productieprocessen uiteen in hetzij een nat dan wel een droog procedé. Het belangrijkste verschil tussen beide procedés: bij het nat systeem worden helemaal geen lijmen of kunstmatige bindmiddelen gebruikt, bij het droog procedé wel.
Houtvezels in het natte procedé zijn gestoomd in hun eigen lignine en klitten zo aan elkaar. De persing die dan volgt, bepaalt de eigenschap van de isolatie zoals drukvastheid, isolatiewaarde, akoestische demping,... Dit zijn bijvoorbeeld de typische meerlaagse houtvezelisolatieplaten.
Bij het droge procedé is er een bindmiddel nodig om van de houtvezelplaten een geheel te maken. Sommige houtvezelisolatieproducten krijgen een PMDI-additief, een lijm die garanties biedt naar hechting op alle resthout dat wordt gebruikt. Door dit additief zijn er ook zeer isolerende waardes te halen met iets minder materiaal of densiteit.
Bekijk voordat je een houtwol aankoopt dus altijd even welke additieven eraan toe zijn gevoegd en vraag je af of het materiaal nog wel helemaal biologisch afbreekbaar is. Maar even belangrijk is: dat je de juiste plaat voor de juiste toepassing gebruikt.
Plaatsing
Er zijn grosso modo drie soorten houtwolisolatie: stabiele houtwolplaten, flexibele houtwolplaten en houtvezel inblaasisolatie.
Houtwolplaat
Stabiele houtwolplaten zijn stijf en drukvast en vooral geschikt als isolatie bij een onderdak of bij vloeren, wanden en platte daken. Zulke platen zijn vaak voorzien van tand en groef en daardoor makkelijk te bevestigen. Er is geen extra constructie nodig om hen stabiliteit te geven, wel om hen op hun plaats te houden. Ze worden ook vaak als akoestische isolatie gebruikt op vloeren, plafonds of tegen wanden.
Flexibele houtwolmat
Deze halfharde matten zijn geschikt als dakisolatie, vloerisolatie en muurisolatie. Ze zijn makkelijk op maat te zagen en flexibel genoeg om te klemmen tussen kepers, regels en vloerbalken. Ze zijn steviger dan andere isolatiematten zoals van vlas en hennep, waardoor ze makkelijker geklemd op hun plaats blijven.
Houtvezel inblaasisolatie
Houtvezel inblaasisolatie wordt machinaal ingeblazen in houten constructies zoals daken, vloeren en muren. Er worden dan gaten geboord in de wand, de vloer of het plafond, en het achterliggende gesloten compartiment wordt kierloos gevuld.
> Lees ook: isoleren met cellulose
De houtwolvezels worden soms ook als vrijliggende isolatie gespoten in houten roosteringen of op zoldervloeren. De inblaastechniek zorgt voor een aansluitende isolatielaag zonder naden, ook voor de meest complexe structuren of op de moeilijkst bereikbare plaatsen. Het procedé is erg vergelijkbaar met hoe cellulose of papiervlokken verwerkt wordt. Houtvezel wordt op dit moment nog niet in spouwmuren geblazen vanwege kans op vochtigheid.
Wat maakt isolatie met houtwol ecologisch?
Houtwol wordt niet zomaar van gekapte bomen gemaakt. Ten eerste komen de houtvezels, de grondstof van de isolatieplaten, uit resten van zagerijen en nooit uit bewuste kap. Hout is een te kostbaar materiaal om louter voor deze toepassing te gebruiken. Bovendien is het resthout afkomstig van duurzaam beheerde bossen (PEFC gercertificeerd). Dit betekent dat het bosbeheer gebeurt met respect voor ecologie en maatschappij, en dat het hout altijd traceerbaar is van boom tot eindproduct. De hoeveelheid bindmiddel wordt tot een minimum beperkt. Het resultaat is een milieuvriendelijk product dat zich veilig laat plaatsen, zonder irritatie aan ogen, huid en slijmvliezen. Houtwol heeft een lange levensduur en is dus niet snel aan vervanging toe. Is dat toch het geval, dan kan het gerecycleerd worden. Ook composteren behoort vaak tot de mogelijkheden.
Lambda-waarde van isolatiematerialen
Type isolatie | λ [W/mK] |
Vacuüm Isolatie Panelen (VIP) | 0,007 |
Resolhardschuim | 0,018 - 0,020 |
0,023 - 0,028 | |
0,021 - 0,026 | |
EPS of geëxpandeerd polystyreen | 0,031 - 0,045 |
XPS of geëxtrudeerd polystyreen | 0,028 - 0,038 |
0,031 - 0,044 | |
0,034 - 0,044 | |
Cellenglas | 0,036 - 0,058 |
0,035 - 0,040 | |
0,038 - 0,040 | |
0,038 - 0,042 | |
Houtwol | 0.036 – 0.038 |
0,038 | |
0,039 | |
0,035 - 0,040 | |
0,04 | |
Kokosvezel | 0,04 |
0,039 - 0,042 | |
0,056 | |
0,106 - 0,155 |
Voordelen
Houtwol heeft vele voordelen. Het materiaal is makkelijk te verwerken zonder huidirritaties. Er kan wel wat stof vrijkomen, maar dat is al bij al niet schadelijk. Het is een ecologisch verantwoord product en heeft een prima lambda-waarde. Hoewel klassieke isolatiematerialen met een zelfde dikte relatief gezien net iets beter beschermen tegen koude, heeft houtwol daarentegen een betere warmtebuffercapaciteit. Dat helpt bij enkele specifieke opbouwen om de hitte buiten te houden in de zomer, met een faseverschuiving van 10 uur bij een dikte van 14 cm. Dit komt onder andere door zijn thermische massa en zijn warmteopslagcapaciteit. De hoge densiteit van houtvezel zorgt ook voor een goede akoestische demping. Houtwol is een vochtbufferend (maar niet vochtbestendig) materiaal dat vocht in kleine hoeveelheden kan afvoeren in een dampopen constructie. Hoewel je zou denken dat hout goed brandt, heeft houtwol een prima brandbeveiliging. Het zit in de klasse B1 of A2. Ook heeft ongedierte, schimmel of rot weinig kans bij houtwol, mits het materiaal correct geplaatst is.
Nadelen
Je moet een relatief dikker pak houtwolisolatie voorzien om goed thermisch te isoleren. De materiaalkosten liggen momenteel ook nog iets hoger dan andere soorten isolatiewol. Bijkomend is houtwol niet vochtbestendig. Een correcte plaatsing is daarom - net zoals bij elk ander bouwmateriaal - cruciaal. Bovendien is het soms opletten geblazen als je houtwol kiest: bij een aantal varianten wordt brandbescherming, bindmiddel en schimmelwerend middel toegevoegd. Let op termen als ‘polyfosfaat’ en ‘polyolefine’. Dit zijn synthetische bestanddelen en zorgen er dus voor dat je houtwol niet meer composteerbaar is.
Advies en begeleiding
Advies nodig om zelf duurzaam te (ver)bouwen? Ga dan zeker langs bij jouw provinciale steunpunt voor duurzaam bouwen. Zij bieden onafhankelijk, professioneel advies - gratis, of aan een klein prijsje - bij alle aspecten van je verbouwing of bouwproject.