Een houtkachel lijkt erg gezellig, maar stoken met hout veroorzaakt ook roet, fijn stof en andere schadelijke stoffen. Die zijn slecht voor de luchtkwaliteit en voor je gezondheid. Wil je toch een houtvuur, kies dan voor het juiste hout, de juiste manier van stoken en overweeg de aankoop van een nieuwe, moderne houtkachel.
Vlamingen zijn verknocht aan hun open haard of houtkachel. Meer dan een op de vier Vlaamse gezinnen verwarmt graag (bij) met hout. Maar stoken met hout veroorzaakt ook roet, fijn stof en andere schadelijke stoffen. Die blijven in je huiskamer hangen en verdwijnen maar deels via je schoorsteen. Het inademen van fijn stof en verbrandingsgassen heeft vele bewezen gezondheidsnadelen, zoals een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, toename van het aantal longkankers en schadelijke effecten tijdens de zwangerschap. Luchtvervuiling door fijn stof kost de Vlaming gemiddeld één gezond levensjaar.
Heel wat gezondheidsspecialisten pleiten dan ook voor een verbod op het stoken van hout of raden het sterk af. Ook vanuit milieuoogpunt kijk je best in de eerste plaats naar andere technologieën zonder verbranding, zoals een warmtepomp. Combineer doorgedreven isolatie met een warmtepomp en hernieuwbare elektriciteit, dan zit je zeker goed.
Wil je toch hout stoken, doe dat dan verantwoord. Hoeveel schadelijke stoffen er vrijkomen, hangt sterk af van de manier waarop je stookt, het gebruikte hout en het verbrandingstoestel dat je gebruikt.
Lees ook: Stoken met hout: duurzaam of niet?
Tips om duurzaam te stoken met een kachel
Kacheltype en installatie
- Hoe ouder de houtkachel, hoe meer fijn stof. Stook je met een open haard of oude houtkachel, dan kun je die beter snel vervangen door een modern toestel. Nog beter is om te kiezen voor een pelletkachel.
- Koop je een nieuwe houtkachel, let dan op de kwaliteitslabels en kies voor een exemplaar met een hoog rendement. Een nieuwe houtkachel moet de EU-verplichte CE-markering hebben: die garandeert de veiligheid van de kachel en een minimaal rendement. Vaak staat er op de houtkachels ook een rendementslabel. Het label geeft informatie over het rendement, het maximum vermogen en de uitstoot van koolmonoxide (CO). 1 staat voor lage CO-uitstoot, 4 voor hoge.
- Koop geen te grote houtkachel. Vraag de verkoper welk vermogen je nodig hebt voor de ruimte die je wilt verwarmen. Een houtkachel werkt het zuinigst als je hem op half tot heel vermogen stookt. Met een te grote of te kleine houtkachel verspil je brandstof.
- Kies voor een gesloten houtkachel. In tegenstelling tot open houtkachels, hebben gesloten kachels een extra pijp om de lucht voor het vuur aan te voeren van buiten de woning. Gesloten houtkachels zijn veiliger, hebben een hoger rendement en geven binnenshuis minder fijn stof.
- Zorg voor een voldoende hoge, schone schoorsteen die goed trekt. Vuur heeft zuurstof nodig. Een schoorsteen zuigt lucht uit je woning aan en verwijdert de verbrandingsgassen. Dit werkt enkel naar behoren wanneer je schoorsteen boven de nok van je dak en de aanpalende gebouwen uitsteekt.
- Ga na of de schouw ruim genoeg is voor je kachel of haard. Anders gaat de lucht er misschien niet vlot genoeg door, en is het risico op een schoorsteenbrand groter.
- Overweeg een fijnstoffilter. Een fijnstoffilter kan wel 95 procent van het fijn stof uit de uitgaande rook filteren. Op roet en fijn stof dat binnenskamers ontsnapt heeft de filter geen effect.
De juiste brandstof voor je houtkachel
- Stook enkel (bij voorkeur natuurlijk) gedroogd hout in je kachel met een hoge calorische waarde. Nat hout zorgt voor een onvolledige verbranding en geeft meer as en fijn stof in de lucht. Hak je zelf het hout? Droog het dan minstens 2 jaar. Het hout is droog als het gebarsten is, of als de bast loslaat.
- Kies voor inlands hardhout zoals haagbeuk, eik, beuk en es. Dit hout brandt langer en geeft dus ook meer warmte. Loofhout geniet de voorkeur boven naaldhout (meer roetafzetting in je schoorsteen).
- Ook geschikt zijn zijn pellets, houtbriketten en houtsnippers met een FSC- of PEFC-keurmerk.
- Stook geen papier en karton, en zeker geen plastiek of afval. Dit zijn geen gezonde brandstoffen.
- Gebruik ook geen briketten met paraffine.
- Absoluut te vermijden is geverfd, behandeld of geïmpregneerd hout. Daarin zitten lijmstoffen, die bij verbranding veel schadelijke stoffen vrijgeven. Ook samengestelde houtproducten zoals triplex en vezelplaat zitten vol lijmstoffen. Dit houtafval kan je vaak gratis naar het recyclagepark brengen. Op de website van je plaatselijke containerpark vind je deze info doorgaans terug.
Stook verantwoord in je houtkachel
- Stook niet bij windstil of mistig weer: de rook blijft dan hangen en kan plaatselijk veel luchtvervuiling veroorzaken. Volg daarom steeds het stookadvies van de Vlaamse milieumaatschappij op. De website laat zien hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit in jouw buurt.
- Gebruik je houtkachel correct. Volg steeds de handleiding van de fabrikant en onderhoud je kachel regelmatig. Laat de kachel nooit branden als je niet in de buurt bent.
- Zorg steeds voor een goede luchttoevoer. Schuif de luchttoevoerklep in de houtkachel niet dicht ('smoren') en ook niet de klep in de schoorsteen: het hout verbrandt dan niet volledig, waardoor er extra veel schadelijke stoffen ontstaan. Wordt het binnen te warm? Smoor het vuur niet, maar stook met minder hout en zet even een raam open.
- Zorg voor een goede ventilatie van de woonruimte (zet toevoerroosters open of open een raamp) zodat er voldoende zuurstof in de ruimte blijft. Dat is beter voor de verbranding én voor je gezondheid.
- Controleer of je goed stookt: een degelijk vuur geeft gele, gelijkmatige vlammen. Zie je oranje vlammen en donkere rook, dan is de verbranding onvolledig. Vaak is er dan een gebrekkige luchttoevoer.
- Wees alert op de uitstoot van koolmonoxide (CO). Signalen zijn vermoeidheid, hoofdpijn en ademhalingsproblemen. Het is raadzaam om een koolmonoxidemelder te gebruiken.
Wie 100% gezond wil verwarmen kiest echter best voor een warmtepomp op groene energie, in combinatie met een goed geïsoleerd huis en lage temperatuurverwarming. Bij de provinciale steunpunten voor duurzaam bouwen kan je steeds terecht voor onafhankelijk advies over de beste verwarmingsmethode voor jouw woning.
Meer lezen
Advies en begeleiding
Advies nodig om zelf duurzaam te verwarmen? Ga dan zeker langs bij bij jouw provinciale steunpunt voor duurzaam bouwen. Zij bieden onafhankelijk, professioneel advies - gratis, of aan een klein prijsje - bij alle aspecten van je verbouwing of bouwproject. Samen met hen kan je een wartmeplan opmaken om af te stappen van fossiele brandstoffen voor je verwarming.
