Beste,

veel hangt af van wat je persoonlijk wenst van jouw verlichting:
* is uitzicht belangrijk?
* is lichtkleur of kleurechtheid belangrijk
* wens je verlichting op specifieke plaatsen of moet alles (tot en met plafonds toe) verlicht zijn?

Enkele adviezen:
* T5 en TL: beiden zijn TL. Voor nieuwe installaties is T5 (dunne TL) beter dan T8 of ouder: de eerste hebben een rendement dat bijna 10% hoger is.

* Matte afschermingen of kappen kunnen tot 50% van het licht absorberen. Enkel heel goede matte afschermingen beperken dit tot 50%. Indien je kiest voor TL, wees dan bereid armaturen te kiezen met reflector (en zichtbare lamp).

* Bij spaarlampen heeft 1 grote lamp meestal meer lumen (hoeveelheid licht) per Watt dan meerdere kleine lampen. Het licht is dan wel moeilijker egaal te verdelen.

* Spaarlampen in GU10 formaat (vervanging 230V halogeen) hebben een triest rendement: vaak 2 tot 3 maal lager dan "normale" spaarlampen.

* TLs hebben vaak nog een hoger aantal lumen per Watt dan LEDs.

* Met LEDs heb je vaak minder Watt nodig dan met TLs, hoewel de totale lichtopbrengst van de TLs groter is. De reden is de volgende: TLs verspreiden hun licht vaak over een groot stuk van de ruimte: tafel, vloer, muren... Met LEDs in spotvorm (GU10, evt GU5.3) kun je verlichten daar waar gewenst. In veel gevallen laat dit toe om met een veel lagere gemiddelde verlichtingssterkte toch meer comfort te bekomen.

* Indien je LEDs gebruikt, gebruik geen klassieke gloeilamp (E14/E27) vorm: deze verspreidt het licht te veel.

* Bij LEDs is GU10 (230V) vaak te verkiezen boven GU5.3 (12V). Veel van de 12V transformatoren hebben een rendement van slechts 70% bij vollast. Indien de halogeen lampen vervangen worden door LEDs met een lager vermogen, daalt dit rendement verder. De 12V versie laat echter wel extra opties voor de armatuur open, zoals de typische twee lange draden waarlangs u de lampen kunt spreiden.

* PowerLEDs zijn, in tegenstelling tot wat vaak beweert wordt, niet steeds te verkiezen boven lampen met bvb 24 afzonderlijke LEDs. De eerste hebben een typisch rendement van 60 lumen per Watt (praktijk: 30 tot 60), de laatste !kunnen! tot 100 lumen per Watt (praktijk: 30 tot 100) gaan. De laatste zijn soms gericht, maar vaak niet. Kun je het gele deel van de LEDs vanuit vele richtingen zien, dan zijn ze niet gericht. Moet je vanuit de juiste richting kijken om het gele deel van de LEDs te zien, dan zijn ze wel gericht. De powerLED lampen zijn nagenoeg steeds gericht. Deze lampen herken je ook aan hun metalen koelvin.

* Indien laag verbruik het enige criterium is: neem GU10 en durf lampen combineren. In de salon van mijn ouders bvb heb ik de 4 halogeenlampen van 50W vervangen door 4 LED lampen. 2 gerichte en 2 niet gerichte. De algemene verlichting is beter, dankzij de 2 ongerichte LED lampen. De halogeenlampen bestreken dit deel niet door hun licht te bundelen. De 2 plaatsen waar mijn ouders typisch lezen, zijn beter verlicht dankzij een heel sterke bundeling van het licht met de 2 gerichte lampen. Vroeger was dat een probleem, nu is dat opgelost. Resultaat: 200W vervangen door 12W totaal en meer comfort (behalve iets lagere kleurechtheid). In de armatuur van 4 lampen zitten er wel 3 verschillende types lampen, maar het valt niet zo sterk op en mijn ouders vinden het OK. Het zijn 4 niet-powerLED lampen: meer lumen per Watt en geen opvallende koelvin. Deze laatste maakt het moeilijker om 3 verschillende lamptypes "proper" te combineren.

* LEDs met wit licht (4200K of meer) hebben vaak een iets hoger rendement, maar velen ervaren dit als minder aangenaam. Warm wit (~3000K) lijkt meer op het licht van halogeen en gloeilampen.

Mvg,
Jurgen

Onze keuken heeft oa een eiland.  Waarvan de helft een zitgedeelte is aan een groot raam en het andere gedeelte 2 wasbakken en voorbereiding is.  Totale lengte ongeveer 4m.  Hier dacht ik aan 1 langwerpige lichtbron.  Om het ganse eiland en dus ook de keuken te verlichten.  Hier dacht ik aan meerdere T5 lampen of LED strips?

Voor de berging dacht ik aan T5 lampen.  Maar zijn deze geschikt voor kortstondige verlichting?  LED zou voor deze ruimte te duur zijn...  Zelfde voor de WC.  Wat zou ik daar kiezen?

Beste Stefan,

persoonlijk denk ik dat het voor LED strips te vroeg is: veel geld voor relatief weinig licht en rendement. De LEDs in die strips die ik tot nog toe gezien heb zijn vaak van matige kwaliteit.

Voor de keuken:
a) 1 lange lichtbron kan. Neem alvast elektronische voorschakelapparatuur als je kiest voor T5: het rendement ligt hoger en je hebt minder last van traag opstarten, flikkering... Indien je warm wit verkiest boven koel wit: kies dan voor kleurcode 827. Indien meer kleurechtheid gewenst is, kies dan voor kleurcode 930. Dit zal je niet overal vinden en zal duurder zijn.
b) 3 GU10 armaturen met 3 (evt 4 indien een groter comfort gewenst is) LED lampen.
c) een 4 meter lange rail met GU5.3 12V LED spots. Indien er niet genoeg lichtpunten zijn (vb 5), dan kan je er eventueel bijkopen of een tweede identieke armatuur kopen en de lichtpunten op de eerste rail plaatsen. Ga dan wel eerst na of dit mechanisch goed kan. Elektrisch zal er geen probleem zijn: het totaalvermogen met dubbel zoveel LED lampen zal lager liggen dan het oorspronkelijke vermogen. Ga ook na of je eventueel de standaard transformator kan vervangen door een elektronische transformator.

Optie a) is het eenvoudigst. Bij 2 T5s in lijn zal dit ongeveer 120 W verbruiken. Ga na of elk gezinslid dit voldoende mooi vindt. Een armatuur binnen 5 jaar vervangen door iets mooiers is noch economisch, noch ecologisch.
Optie b) verbruikt minder: ~35W. Deze zal waarschijnlijk duurder zijn. Indien de ruimte een leefruimte is, kan je het aantal gebruiksuren schatten op 1500 per jaar. Met een verschil van 115 W komt dit neer op ~175 kWh per jaar, of 35 euro per jaar.
Optie c) lijkt mij het mooist, maar vraagt ietsje meer kennis en zal ook iets duurder zijn dan optie b).

Er is ook nog een optie d) Koop 3 spaarlampen van 18 tot 23 W (of gebruik de lampen die Eandis en co al in de brievenbus dropten) en hang die aan gewone sockets. Vervang die binnen 3 jaar of zo door nieuwe, goedkopere en meer efficiënte LED verlichting. Gebruik de oude lampen dan verder op zolder of zo.

Voor de berging:
Daar moeten de rekken ook goed verlicht zijn. Daar is een verlichting die de volledige ruimte goed verlicht op zijn plaats. T5 met elektronische voorschakelaparatuur is daar geschikt. Kies gerust voor meer wit licht (840). De levensduur van de lamp zal wat afnemen, maar de levensduur van T5 is standaard reeds zeer hoog.

Voor de WC vind ik TL overkill. Ik zou kiezen voor een GU10 met 1 lamp. Indien de WC niet als leeszaal gebruikt wordt, zullen de branduren heel laag zijn. Gebruik gewoon de meegeleverde halogeen op. Tegen de tijd dat die stuk is, zal een vervangende LED lamp niet meer dan 10 euro kosten. In het begin verbruik je iets meer, maar na de eerste vervanging verbruik je minder dan indien je TL geplaatst had. Je maakt zo ook budget vrij om in de andere ruimtes iets meer uit te geven aan zuiniger verlichting, en gebruik je de meegeleverde halogeen lamp nog nuttig.

Mvg,
Jurgen

Een T5 oplossing voor de berging.  Dit gaan we uitvoeren, waarschijnlijk met gesloten lichtbak.  Vrouwlief ziet niet graag de open constructie met zichtbare lichtbuis.  De keuken zal waarschijnlijk ook een T5 oplossing zijn, omdat dit het laatste is dat we van de keuken moeten afwerken en dus graag kamer per kamer afwerken en niet nog eens een 3 tal jaar wachten.

LED verlichting kan dan wel in de gang en overloop aangezien we dat pas over enkele jaren zullen afwerken en dus dan de ledverlichting beter en goedkoper moeten zijn.

Als ik het goed begrijp verkies je de T5s in de keuken vooral omdat je nu alles kunt afwerken. Je lijkt evt LED te verkiezen mocht dit goedkoper zijn.

Voor zo een situaties gebruik ik persoonlijk het "doorschuif" systeem. Dat is wel sterk afhankelijk van jouw specifieke situatie.

Je kunt bvb 2x T5 kopen voor in de keuken, en 2x spaarlamp 23W aan socket hangen in de bergruimte. Binnen 3 jaar kun je dan mooie LED spot verlichting kopen voor in de keuken, en de T5s in de berging hangen (of 1 in de berging, 1 op zolder waar je evt veel licht wenst om te klussen).

't Bovenstaande heeft uiteraard nadelen: vrouwlief moet het eerst en vooral zien zitten. Je moet de T5s in de keuken dan ook zodanig hangen dat je geen bleke vierkanten hebt op 't plafond, of een kleurvast plafond hebben.
De voordelen zijn er ook: Je zal ruwweg 5 maal minder energie verbruiken met een gerichte LED spot verlichting dan met een standaard ongerichte T5 in standaard matte afscherming.

Hou er sowieso rekening mee dat het binnen 5 tot 10 jaar waarschijnlijk economisch voordelig zal zijn om de 2x T5 oplossing in de keuken te vervangen (investering meegerekend). Dan is het in ieder geval al leuk als je voorziet dat de T5s ergens anders nuttig kunnen dienen.

Nog een andere optie voor de keuken (waarvoor velen op dit forum mij zouden afschieten):
koop voor in de keuken 3x halogeen armatuur met 3 lampen. Meegeleverde lampen typisch: 3x 3x 50W. Totaal verbruik 450W = te veel; er zal ook ruim veel licht zijn.
Verminder de lichtoutput naar bvb 9x35W. Koop 28W eco-halogeens die evenveel licht geven als 35W standaard halogeens. De totale initiële investeringskost zal hoogstwaarschijnlijk lager liggen dan de T5 oplossing.
Verbruik = 9x28W = 252W. Dat is nog steeds 2 maal zoveel als de T5 verlichting, maar na 3 jaar vervang je de lampen door LEDs. Laten we rekenen dat die armaturen er 20 jaar hangen, en dat de lampen 1500 u/jaar branden.

3x1500hx0,250kW + 17x1500hx0,045kW = 1125 kWh + 1147,5 kWh = 2272,5 kWh

Ik gebruik hierbij 45 W voor 9x5 W LED (gelijke lampen, minder gericht dan verschillende lampen maar mooier, alles zeer goed verlicht). Vergelijk met 2x T5 met matte lampkamp (= een stuk minder goed verlicht):

20*1500hx0,120kW = 3600 kWh

De resterende 50W lampen kun je op toilet en in weinig gebruikte ruimtes "op" gebruiken.

Nog een allerlaatste optie: koop die 3x 3x 50W en en behoud 3x 50W plus plaats 6x gericht laag vermogen LED (die je later nog ergens anders kunt gebruiken). Ik heb in de Leroy Merlin in Frankrijk, toen ik er voor iets anders moest zijn, gevonden die goed genoeg zijn voor 10 euro voor 3 stuks, 2,3W. Er zit wel véél variatie op de lichtkleur. Vervang opnieuw later door 9x LED.

Mvg,
Jurgen

Jurgen,

Heb ook al een aantal leds hangen, enkel sommigen storen de radio, zijn uitgevoerd met een electronische transfo voor 12V, heb al het een en ander opgezocht maar er zijn verschillende verklaringen ervoor, de ene steekt het op de leds zelf, de andere op de transfo.  Heb jij er ervaring mee?

Beste Charly,

ik heb er zelf geen ervaring mee, maar ik ken wel iets van de elektronica.

* Het kan beide zijn. Heel waarschijnlijk hangen de LEDs aan de klassieke verdeelrail: 2 draden of staven die het vermogen verdelen en waar de lampen aanhangen. De rail is typisch zo een 2 meter lang en de 2 draden hangen zo een 30-tal centimeter uit elkaar. -> Zoiets is een goede antenne voor hoogfrequente signalen, ongeacht de bron (transformator of LED). Is de armatuur zoiets?

* Mogelijke test om het onderscheid te maken tussen de 2 bronnen:
1) Bereken het totale vermogen van alle verbonden LEDs samen.
2) Haal alle LEDs er af en probeer 1 of meerdere klassieke lampen er aan te hangen die hetzelfde vermogen verbruiken. Indien het probleem volledig opgelost is, zijn de LEDs de bron.
3) Indien configuratie 2) nog steeds problemen heeft, zoek het maximum vermogen van de transformator op. Indien die oorspronkelijk bedoeld was voor klassieke halogeens, dan zal die nu zwaar overgedimensioneerd zijn. Sommige goedkope elektronische transformatoren werken verre van ideaal bij sterke onderbelasting. Hang als test net ietsje minder verbruik aan de armatuur dan het maximum vermogen. Als het probleem opgelost is, is de elektronische transformator verkeerd gedimensioneerd. Vervangen door een kleiner exemplaar kan eventueel een oplossing zijn. Door het lage vermogen kan het moeilijk zijn om een voldoende kleine elektronische transformator te vinden die voor minstens 60% belast wordt. Dan kun je ook overwegen om een klassieke kleine transformator te kopen. Het rendement is wel laag, maar op een veel lager vermogen.
4) Indien configuratie 4) met vollast klassiek halogeens nog steeds problemen heeft, dan is het de elektronische transformator die niet goed genoeg is voor een systeem met 2 draden ver van elkaar.

Laat je iets meer weten, 't blijft werken met weinig info.

Mvg,
Jurgen

Heb het ondertussen uitgetest, de leds zijn op 12V, gewone inbouwarmaturen, bedrading is uitgevoerd met gewone VOB-draad.  De electronische transfo is er 1 van 35 tot 105W.  Omdat er maar een 15W aan Leds aanhangt zit er ook nog 1 halogeen ertussen van 35W (ik kon niet zo dirct een kleine transfo vinden).  Als ik alle leds afkoppel is er geen probleem, als ik 3 keer 35W halogeen aanhang is er ook geen probleem maar 1 Led er bij en de radio begint te brommen.

Misschien dat een ontstoorelement zou helpen, maar ik weet niet welke configuratie het moet zijn en welke grootte het moet hebben.

Dag Charly,

da's straf, zo een storing met gewone VOB draad. Over welke merk LEDs gaar het, en hoe oud zijn ze?

Nu is het zaak om te zien wat dient als antenne. Gewone inbouwarmaturen: bedoel je daarmee 3 individuele spots die met 1 transformator verbonden zijn? Hoe lang zijn de draden tussen transformator en LEDs? Kan die dichter bij de lampen staan zodat de draden korter worden? Of beter nog, kan die in het midden van de lampen staan?

Kan je er gemakkelijk aan, aan de draden en de transformator. Zo ja, dan kun je een andere test doen. Neem 2 afzonderlijke geleiders (type gewone bekabeling, soepel) en twist die (rond elkaar vlechten). Neem die even lang (na vlechten) en leg ze in dezelfde richting als de geleiders in het plafond. Sluit de LED aan. -> Is er dan nog storing?

Mvg,
Jurgen