Een lucht-luchtwarmtepomp is een vorm van elektrische verwarming. Het systeem omvat een buitenunit en één of meerdere binnenunits. In combinatie met een groenestroomcontract voorziet deze techniek je van 100 procent hernieuwbare warmte.
Ecobouwers Groene Warmte Tool
Dit artikel is een onderdeel van de Groene Warmte Tool. Hiermee kun je nagaan welke technieken haalbaar zijn voor jouw woning. Deze tool kwam tot stand dankzij de steun van de provincies Vlaams Brabant en Oost-Vlaanderen en de Koning Boudewijnstichting. Inhoudelijk werd er een beroep gedaan op Dialoog vzw en studiebureau Kelvin Solutions.
Wanneer wel?
- ter vervanging van decentrale verwarmingstoestellen, zoals:
- accumulatoren
- directe elektrische verwarming
- elektrische vloerverwarming
- elektrische plafondverwarming
- etc.
- wanneer grondige renovatie- en breekwerken geen optie zijn
- in landelijke gebieden zonder zicht op een warmtenet
- als bijverwarming
- in kleine, matig geïsoleerde woningen (bv. studio’s of appartementen)
Wanneer niet?
- in slecht geïsoleerde woningen
- in zeer goed geïsoleerde woningen (kies dan liever een efficiëntere lucht-waterwarmtepomp)
- als er geen geschikte plaats kan gevonden worden voor de buitenunit (zelden)
- bij zeer hoge comforteisen (luchtverwarming en gezoem van de unit kunnen storen)
Een lucht-luchtwarmtepomp is niet zo efficiënt als een lucht-waterwarmtepomp of geothermische warmtepomp, maar wel een stuk goedkoper. Dat maakt het systeem vooral geschikt als je op korte termijn geen grondige renovatieplannen hebt.
Lucht-luchtwarmtepompen bewijzen vooral hun nut als vervanger van andere elektrische maar niet-zo-efficiënte verwarmingstoestellen, zoals: accumulatoren, directe elektrische verwarming, elektrische vloerverwarming, elektrische plafondverwarming, etc.
Ook voor wie in een landelijk gebied woont waar geen warmtenet komt, kan een lucht-luchtwarmtepomp een interessante investering zijn. Of als bijverwarming in kamers die niet aangesloten zijn op je centrale verwarming.
De buitenunit van een lucht-luchtwarmtepomp ziet eruit als een klassieke airco unit. En dat is het ook, want met de meeste lucht-luchtwarmtepompmodellen kan je ook koelen. Maar wanneer je hem inzet als verwarming, werkt het systeem andersom: een soort omgekeerde koelkast dus.
Doorgaans gaat het om één buitenunit, in combinatie met verschillende binnenunits. In elke kamer waar verwarming nodig is, hang je een binnenunit. Die binnenunits drijven de prijs wel op. Hoe minder binnenunits, hoe goedkoper de warmtepomp. Daarom is een lucht-luchtwarmtepomp vooral geschikt in kleinere woningen, zoals studio’s of appartementen met één slaapkamer. Daar blijken één à twee binnenunits vaak voldoende.
Een lucht-luchtwarmtepomp werkt niet op dezelfde manier als een lucht-waterwarmtepomp. Deze laatste slaat de warmte op in een buffervat gevuld met water. Dat water kan dan door je vloerverwarming of radiatoren lopen.
Belangrijke kanttekening: als het buiten erg koud is (-7°C) slaagt je lucht-luchtwarmtepomp er soms niet meer in om nog warmte aan de lucht te onttrekken. Dan moet er kortstondig bijverwarmd worden met een elektrisch toestel, wat niet bepaald kosten- of energie-efficiënt is. Gelukkig blijven dergelijke periodes in België op jaarbasis zeer beperkt.
Comfortabel?
Een lucht-luchtwarmtepomp laat warme lucht circuleren door je huis. Net zoals een airco koude lucht laat circuleren. Sommige mensen vinden dit storend, of krijgen last van de droge lucht. Bovendien maakt de binnenunit een zacht zoemend geluid wanneer die ingeschakeld is.
Een lucht-luchtwarmtepomp is dus niet het meest comfortabele type verwarming, maar wel een goed alternatief ter vervanging van verwarmingsinstallaties die nu ook al vergelijkbare nadelen hebben, zoals accumulatoren of elektrische kacheltjes.
Hoe werkt een lucht-luchtwarmtepomp?
Een lucht-luchtwarmtepomp bestaat uit een buitenunit, ongeveer ter grootte van een dikke televisie, en één of meerdere binnenunits. De buitenunit is verbonden met alle binnenunits. Je kan per binnenunit (en dus per kamer) een andere temperatuur instellen.
De buitenunit onttrekt warmte aan de buitenlucht. Dit lukt tot temperaturen van -7° Celsius. Zakt de temperatuur lager, dan doe je best beroep op een bijverwarmingstoestel.
Koelvloeistof loopt door een buizennetwerk en warmt dankzij de buitenlucht op tot damp. Die damp wordt door de warmtepomp (die werkt op elektriciteit) onder druk gezet, waardoor ze nog warmer wordt. De warme damp wordt afgevoerd naar een tweede buizennetwerk, waarlangs lucht stroomt. Die lucht warmt op en wordt de kamer binnen geblazen.
Wanneer de damp zijn warmte afgeeft aan de lucht condenseert ze, en verandert opnieuw in een vloeistof. De cirkel is rond en herhaalt zich.
Voordelen
- efficiënter dan andere directe verwarmingstoestellen
- gemakkelijk te installeren, zonder veel breekwerken
- goedkoopste type warmtepomp
- zeer snelle warmteafgifte
- voorziet ook in koeling
Wat is het rendement van een lucht-luchtwarmtepomp?
Een warmtepomp heeft maar zin als ze efficiënt kan functioneren. Want een warmtepomp verbruikt nu eenmaal elektriciteit. Elektriciteit wordt opgewekt met een laag rendement, wat betekent dat het een dure ‘energiedrager’ is. Daarom moet het stroomverbruik beperkt blijven. Met een dik isolatiepakket, een goede luchtdichtheid en gecontroleerde ventilatie, behaal je het hoogste rendement.
Naast je woning zijn ook de prestaties van de warmtepomp zelf van belang. Voor een lucht-luchtwarmtepomp moet je op zoek gaan naar de SCOP of het seizoensrendement van je warmtepompsysteem. Dit getal vind je tussen de technische specificaties, die verplicht meegedeeld moeten worden door je verwarmingsspecialist. De SCOP of Seasonal Coefficient of Performance (SCOP) geeft de theoretisch gemiddelde prestatie van een warmtepomp weer over de periode van een jaar. Bij een lucht-luchtwarmtepomp schommelt de SCOP rond de 4,5 wat betekent dat 1 kW elektriciteit omgezet wordt naar gemiddeld 4,5 kW warmte, berekend over een jaar.
Dit is een erg hoog rendement, maar dit getal moet genuanceerd worden. De reden waarom het getal zo hoog ligt, is omdat een lucht-luchtwarmtepomp op een lagere temperatuur warmte aanmaakt. De warmte wordt verdeeld via de lucht en niet via radiatoren of vloerverwarming. Vloerverwarming heeft water op 35° à 55° Celsius nodig, lucht slechts kamertemperatuur. Luchtverwarming wordt wel als minder comfortabel ervaren.
Daarnaast maakt een lucht-lucht warmtepomp geen sanitair warm water aan, zoals andere types warmtepompen wel doen. Ook dat geeft een gunstiger rendement, maar is misleidend. Vaak wordt warm water voor keuken en badkamer dan aangemaakt met een elektrische boiler. En die hebben een veel lager rendement. Een zonneboiler of warmtepompboiler is een betere keuze.
Tenslotte functioneren lucht-water en geothermische warmtepompen tot heel lage temperaturen van -15° Celsius. Een lucht-luchtwarmtepomp niet. Onder de -7° celsius is back-up verwarming nodig.
Lees meer: Warmtepomp en rendement.
Hoe duurzaam is een lucht-luchtwarmtepomp?
In combinatie met een groenestroomcontract voorziet een lucht-luchtwarmtepomp je van 100 procent hernieuwbare warmte. Een lucht-luchtwarmtepomp is dus zeker een duurzame keuze.
Helaas is het niet het meest efficiënte verwarmingstype: een lucht-luchtwarmtepomp gebruikt nog steeds behoorlijk wat elektriciteit om warmte te produceren. Minder dan directe elektrische verwarmingstoestellen - zoals elektrische convectoren, accumulatoren of blaaskacheltjes - maar toch meer dan andere warmtepompen.
Een lucht-luchtwarmtepomp als bijverwarming
Een lucht-luchtwarmtepomp is een goede keuze als bijverwarming in ruimtes die niet aangesloten zijn op je centrale verwarming.
Een lucht-luchtwarmtepomp bij renovatiewerken
De basis van goede renovatiewerken blijft: isoleren! Woningen die omhuld zijn door een dik pak isolatie zijn eerder gebaat bij een lucht-waterwarmtepomp of een geothermische warmtepomp. Een lucht-luchtwarmtepomp installeren na renovatiewerken kan, maar is een beetje een gemiste kans.
Bij lichte renovatiewerken of kleine ingrepen in matig geïsoleerde woningen is een lucht-luchtwarmtepomp eerder wel een goede keuze. Ook wanneer de woning gewoon niet beter geïsoleerd kan worden, kan een lucht-lucht warmtepomp je toch helpen om af te schakelen van fossiele brandstoffen.
Een lucht-luchtwarmtepomp als hoofdverwarming
Als hoofdverwarming is een lucht-luchtwarmtepomp hoofdzakelijk geschikt voor kleine woningen. Studio’s of kleine appartementen hebben slechts één tot drie binnenunits nodig, waardoor de prijs van de installatie beperkt en voordelig blijft. Kijk je naar een grotere installatie, dan is het misschien al de moeite om te kiezen voor een lucht-waterwarmtepomp.
Ook als je woning zeer goed geïsoleerd is komt een efficiënter type warmtepomp op lange termijn financieel vaak voordeliger uit.
Richtprijs, premies en terugverdientijd van een lucht-luchtwarmtepomp
Prijsvork: tussen 5.000 en 8.000 euro (inclusief plaatsing)
Hoeveel een warmtepomp ter vervanging van je oude cv-ketel kost, hangt sterk af van je woning. Hou er bijvoorbeeld rekening mee dat aan het aantal binnenunits en hun type (vloer-, plafond- of wandmodel) de prijs kan opdrijven. Het aantal te verwarmen kamers en hun bereikbaarheid maakt daarom een groot verschil. Ook geldt: hoe beter geïsoleerd, hoe lager de warmtevraag en hoe goedkoper de installatie. Kleine en goed geïsoleerde woningen hebben dus een voordeel.
Een eenvoudige lucht-luchtwarmtepomp (buitenunit en één wandmodel als binnenunit) kost minstens 3000 euro, inclusief plaatsing. Kies je voor een plafondmodel, voor meerdere binnenunits of voor een groter vermogen, dan lopen de kosten snel op. Een installatie voor een bescheiden woning kost al gauw tussen de 5.000 tot 8.000 euro.
Geschat energieverbruik per jaar voor verwarming | Prijs warmtepomp zonder boiler - geïnstalleerd | Geschatte Jaarlijkse verbruikskost - enkel verwarmen tot kamertemperatuur, geen sanitair warm water | Beschikbare prem | |
|---|---|---|---|---|
Een lucht-luchtwarmtepomp voor één ruimte (split-systeem): 1 binnenunit en 1 buitenunit - lage warmtevraag | 10.000 kWh - lage warmtevraag | 3.000-4.500 euro | 620 euro/jaar | maximaal 300 euro en 40% van het factuurbedrag |
Een lucht-luchtwarmtepomp voor meerdere ruimtes (multi-splitsysteem): 1 buitenunit en 3 binnenunits - gemiddelde warmtevraag? | 20.000 kWh - gemiddelde warmtevraag | 6.000 - 7.500 euro | 1.250 euro/jaar | maximaal 300 euro en 40% van het factuurbedrag |
SCOP bij kamertemperatuur is 4,5 - stroomprijs: 0,28 euro/kWh - aanmaak sanitair warm water, niet meegerekend.
Een lucht-luchtwarmtepomp is niet geschikt voor de productie van sanitair warm water. Wil je een warmtepomp die in beide functies voorziet, kies je best een lucht-waterwarmtepomp of een geothermische warmtepomp.
Daarnaast bestaat er ook een aparte warmtepomp voor de productie van warm water alleen: de warmtepompboiler.
Is een lucht-luchtwarmtepomp iets voor mij?
Checklist:
- Is je woning matig geïsoleerd? (alles geïsoleerd met beperkte isolatiedikte, of enkele elementen zeer goed geïsoleerd, bv. dak en muren, maar niet de vloer)
- Heb je een kleine woning (max. 5 binnenunits nodig)
- Verwarm je nu via directe elektrische verwarming? (accumulatoren, convectoren, blazers, etc.)
Als je op alle vragen ‘ja’ antwoordde is een lucht-luchtwarmtepomp mogelijk een goede optie. Twijfel je nog? Neem dan zeker contact op met je provinciale steunpunt duurzaam bouwen en wonen en voor een warmteplan op maat. Zij bieden onafhankelijk, professioneel advies; gratis of voor een bescheiden vergoeding.
