Kurk isolatie is een absolute uitblinker wanneer het gaat over bio-ecologische bouwmaterialen. Van het productieproces tot de recyclage: met kurk kan je eigenlijk niet veel verkeerd doen. Kurk isolatie kan zelfs gemaakt worden van gerecycleerde wijnkurken. Reden te meer om nog een flesje te kraken.
Ons advies
Kurk isolatie wordt gemaakt van de bast van de kurkeik, en is dus een hergroeibaar isolatiemateriaal met een zeer kleine milieu-impact. Bovendien is kurk 100% recycleerbaar. Kurk is waterafstotend, schimmelwerend en onappetijtelijk voor ongedierte, waardoor het veel verschillende toepassingen heeft als bouwmateriaal. Nadeel is dan weer dat kurk behoorlijk duur is.
Kurk isolatie, en eigenlijk alle kurk, wordt gemaakt van de bast van de kurkeik. Deze eik groeit in het mediterrane zeegebied en stelt vrij specifieke eisen aan zijn leefomgeving. Slechts 7 landen staan in voor de volledige wereldwijde kurkproductie: Portugal (meer dan 50%), Spanje, Frankrijk, Italië, Marokko, Algerije en Tunesië.
De boom wordt gemakkelijk 150 jaar oud, waarbij de bast elke 9 à 12 jaar verwijderd kan worden. Deze dikke laag schors dient als bescherming tegen bosbranden in het hete klimaat, en groeit na het verwijderen gewoon terug. No trees were harmed in the making of this insulation material. De Romeinen waren trouwens ook al op de hoogte van kurk-als-bouwmateriaal, want uit vele resten is gebleken dat ze er handig en vooral ook veelvuldig mee omsprongen in hun woningen.
Wat maakt kurk isolatie ecologisch?
Van productie tot recyclage legt kurk een uitzonderlijk duurzaam traject af. In eerste instantie wordt de bast heel voorzichtig verwijderd van de kurkeik, zodat die daarna opnieuw kan aangroeien zonder dat dit het milieu belast. Integendeel: kurkeikenbossen gaan bodemerosie tegen en zijn goed voor de biodiversiteit van de omgeving. Doordat de bomen niet geveld moeten worden om de schors te oogsten, komt er geen CO2 vrij. (Technisch gezien wordt er jaarlijks zelfs extra CO2 opgeslagen, naarmate de boom groeit.)
Na de oogst worden de basten nog een half jaar tot een jaar te drogen gelegd, waarna ze vermalen worden. Deze stukjes worden onder hoge temperatuur gestoomd, waarbij ze gaan uitzetten ofwel ‘expanderen’. De energie voor deze verhitting komt vaak uit de verbranding van minderwaardige kurkresten, biomassa dus.
Tijdens het stomen komt de hars die van nature aanwezig is in de bast vrij, waardoor de kurkkorrels aan elkaar blijven kleven. Bij de productie van kurk isolatie komen er dus geen extra lijmmiddel of chemische stoffen aan te pas. De kurkplaten worden verscheept en ingezet op allerlei plaatsen en momenten tijdens het bouwproces. Het transport van het isolatiemateriaal is de enige niet-duurzame stap in het proces: aangezien kurkeiken enkel groeien in de 7 bovengenoemde landen, kan kurk isolatie nooit lokaal geproduceerd worden.
Bovendien kan kurk meermaals gerecycleerd worden, zonder materiaal- of kwaliteitsverlies. Het isolatiemateriaal is dus een toonbeeld van het cradle-to-cradle principe binnen de circulaire economie, waarbij elk materiaal een zo lang mogelijke levensduur heeft en verschillende levenscycli kan doorlopen.
Hoe goed presteert kurk isolatie in vergelijking met andere isolatiematerialen?
Kurk is een uiterst veelzijdig materiaal met uitstekende isolerende en vochtwerende eigenschappen. De lambda-waarde van kurk isolatie zit tussen 0,038 - 0,04, waarmee het materiaal zich op hetzelfde niveau plaatst als andere bio-ecologische isolatiematerialen.
Lambda-waarde van isolatiematerialen
Type isolatie | λ [W/mK] |
|---|---|
Vacuüm Isolatie Panelen (VIP) | 0,007 |
Resolhardschuim | 0,018 - 0,020 |
0,023 - 0,028 | |
0,021 - 0,026 | |
EPS of geëxpandeerd polystyreen | 0,031 - 0,045 |
XPS of geëxtrudeerd polystyreen | 0,028 - 0,038 |
0,031 - 0,044 | |
0,034 - 0,044 | |
Cellenglas | 0,036 - 0,058 |
0,035 - 0,040 | |
Kurk | 0,038 - 0,040 |
0,038 - 0,042 | |
0,038 | |
0,039 | |
0,035 - 0,040 | |
Kokosvezel | 0,04 |
0,039 - 0,042 | |
0,056 | |
0,106 - 0,155 |
Bron: www.lambda.be
Kurk isolatie biedt een heleboel voordelen:
- kurk isolatiemateriaal is hergroeibaar én 100% recycleerbaar. Bovendien blijft ook de milieu-impact bij de productie en de plaatsing zeer beperkt.
- kurk is van nature waterafstotend en erg bestendig tegen rot. Dit maakt het isolatiemateriaal erg geschikt voor toepassingen waar isolatie in contact kan komen met vocht. Denk maar aan spouwmuren, dakconstructies, binnenisolatie met leem- of gipsbepeleistering en noem maar op.
- het materiaal is van zichzelf ook niet gevoelig aan schimmels, muizen of termieten, die kurk liever links laten liggen.
- kurk isolatie is heel gemakkelijk te plaatsen door zijn sterkte en veerkracht. Er komen bij de plaatsing geen gevaarlijke stoffen vrij.
- kurk komt in verschillende vormen voor: als platen, als korrels, of als spuitbaar materiaal (spuitkurk) en kent daardoor veel verschillende toepassingen. Je kan het zowel in de constructie zelf als in de afwerking gebruiken.
- door zijn structuur - kurk bestaat uit kleine cellen die gevuld zijn met lucht - leent het zich ook uitstekend als akoestische isolatie
- het is een dampopen isolatiemateriaal
- kurk geeft geen chemische stoffen vrij in het binnenmilieu. Het is dus een gezonde manier van isoleren aan de binnenzijde van je woning.
De nadelen van kurk isolatie zijn beperkt:
- kurk isolatie is niet goedkoop. Er zijn andere ecologische isolatiematerialen die goedkoper zijn, maar die hebben niet dezelfde technische eigenschappen. Vraag altijd prijs op bij verschillende leveranciers/plaatsers
- hoewel kurk waterafstotend is, kan onbehandelde kurk toch schimmelen in erg vochtige ruimtes of bij langdurig contact met water. Behandelde kurk maakt komaf met dit probleem, maar is dan weer moeilijker te recycleren (afhankelijk van type behandeling)
- de brandklasse: geëxpandeerde kurk heeft een brandklasse E, wat staat voor zeer brandbaar. Bedekte kurk, zoals kurk isolatieplaten in muren of vloeren, beschikt daarentegen over de veel betere brandklasse B (zeer moeilijk brandbaar)
Hoe wordt kurk isolatie geplaatst?
Kurk isolatie heeft veel verschillende toepassingen. Afhankelijk van welk type materiaal je gebruikt (zoals bv. platen of korrels) en waar je het plaatst, zal het makkelijker of moeilijker zijn om het zelf te doen. Dakisolatie in kurk is bijvoorbeeld gemakkelijk zelf te plaatsen, aangezien je de kurk platen simpelweg op de lattenconstructie kan timmeren. Spuitkurk voor gevelrenovaties, waarbij de gevel ingespoten wordt met een laagje kurkkorrels, laat je daarentegen best over aan professionals.
Bij het plaatsen van kurk isolatie komen er gelukkig geen giftige stoffen vrij. Kurk irriteert ook niet aan de huid, ogen of luchtwegen.
Wanneer kies je best niet voor kurk isolatie?
Het is geen gemakkelijke opdracht om situaties te vinden waarin je beter geen kurkisolatie plaatst. Alleen als je budget beperkt is opteer je beter voor een ander materiaal. Ben je daarentegen begaan met de hernieuwbaarheid en ecologische impact van je bouwmaterialen, dan is kurk plaatsen een heel goede beslissing.
